صفحه ۹۳

جهت اول: مفهوم خمس و چگونگی تشریع آن

معجم مقاییس اللغه می‎گوید:

"خمس: یک قسمت از پنج قسمت است، گفته می‎شود: خمست القوم أخمسهم: یعنی یک پنجم اموال آنان را گرفتم."معجم مقاییس اللغه 217/2

در لسان العرب آمده است:

"خمس و خمس و خمس: یک جزء از پنج جزء است، و در نزد بعضی از اهل لغت این معنی در جمیع کسرها جاری است (ثلث: یک جزء از سه جزء، ثمن: یک جزء از هشت جزء، عشر: یک جزء از ده جزء و...) جمع "خمس" "اخماس" است، و "خمس" وقتی گفته می‎شود که یک قسمت از پنج قسمت را بگیری، آنجا گویی: گرفتم یک پنجم مال فلانی را؛ و خمسهم، یخمسهم خمسا: یک پنجم مال آنان را گرفت...و در حدیث عدی بن حاتم است: در جاهلیت یک چهارم می‎گرفتم و در اسلام یک پنجم، یعنی در هر دو حال امیر و سرلشگر بودم؛ زیرا در جاهلیت امیرلشگر یک چهارم از غنیمت را می‎گرفت و اسلام آمد و آن را یک پنجم قرار داد و برای آن هم مصارفی مقرر فرمود."لسان العرب 70/6

ناوبری کتاب