صفحه ۶۵

و ظاهرا این پولها به عنوان زکات دریافت می‎شده نه به عنوان مالیات؛ زیرا در صحیحه زراره از آن به عنوان صدقه یاد شده است:

"زراره گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: آیا در قاطر زکات هست ؟ حضرت فرمود: خیر، گفتم: چگونه بر اسبان قرار داده شده ولی بر قاطر نه ؟ حضرت فرمودند:

چون قاطر حامله نمی شود ولی اسبان ماده آبستن شده و می‎زایند، و بر اسبان نر زکاتی نیست. زراره گوید: سؤال کردم: در الاغ زکات هست ؟ حضرت فرمود: در الاغ زکات نیست. به حضرت عرض کردم: آیا بر اسب یا شتر که برای رفع نیاز است و بر آنها سوار می‎شوند زکات هست ؟ حضرت فرمود: خیر بر حیوانی که علف داده می‎شود زکاتی نیست بلکه - صدقه - بر حیوانی است که در آن سال که صاحبش آن را فراهم آورده در چراگاهش رها شده باشد."فی صحیحة زرارة، قال: قلت لابی عبدالله (ع): هل فی البغال شئ؟ فقال: لا، فقلت: فکیف صار علی الخیل و لم یصر علی البغال ؟ فقال: لان البغال لا تلقح و الخیل الاناث ینتجن، و لیس علی الخیل الذکور شئ. قال قلت: فما فی الحمیر؟ قال: لیس فیها شئ. قال: قلت: هل علی الفرس او البعیر یکون للرجل یرکبهما شئ؟ فقال: لیس علی ما یعلف شئ، انما الصدقة علی السائمة المرسلة فی مرجها عامها الذی یقتنیها فیه الرجل. (وسائل ‏51/6، باب 16 من ابواب ما تجب فیه الزکاة و...، حدیث 3)

[عدم انحصار زکات در نه چیز:]

نکته قابل ملاحظه اینکه آیا در مثل زمان ما ممکن است به انحصار زکات در نه چیز شناخته شده، با شرائط خاصه آنها ملتزم شد؟! با اینکه می‎دانیم طلا و نقره مسکوک و نیز شتر و گاو و گوسفندی که تمام سال را بچرند در این زمانها یافت نمی شود مگر خیلی کم و ناچیز به طوری که می‎شود گفت موضوعا منتفی است، و گندم و جو و خرما و کشمش هم در قبال دیگر منابع ثروت چون صنایع و

ناوبری کتاب