صفحه ۶۴

داده باشند، چنانکه در کلام یونس بن عبدالرحمان که مرد آگاهی نسبت به قرآن و سنت است و از علما و بزرگان اصحاب رضا(ع) می‎باشد چنین مطلبی بیان شده است، و امامان شیعه هم گاهی اوقات زکات را در غیر نه چیز قرار داده اند چنانکه روایات زیادی که در آنها "صحیح" و "حسن" هم می‎باشد دال بر این مطلب است.

و بسا ائمه (ع) در بعضی اوقات مشاهده می‎نمودند که زکاتهایی که از مردم گرفته می‎شده در تقویت دولتهای باطل و ستمگر مصرف می‎گشته و می‎دیدند که زکات بگیران در تعمیم زکات به سایر حبوبات و اموال و سرمایه های تجاری و غیر آن به آنچه از پیامبر(ص) منقول بود استناد می‎کردند؛ لذا ائمه (ع) چون خواسته اند دولت های جور را با سد کردن منابع آنان تضعیف نمایند، جریان عمل پیامبر(ص) که زکات را در نه چیز قرار داده است را برای جلوگیری از پرداخت زکات به دولت های باطل نقل می‎کردند.

پس به طور کلی چون منابع مالی مردم و ثروت آنان به حسب مکانها و زمانها اختلاف و تغییر پیدا می‎کند، و نیز چون حاجتها و نیازهای جامعه تغییر می‎یابد، چاره ای نیست جز این که تعیین آنچه در آن زکات است به ولات امر صالح و حاکمان عدل در هر زمان و مکان واگذار گردد تا مقدار زکات به حسب مقدار حاجات و نیازهای جامعه تعیین گردد. شاهد بر این مطلب روایاتی است که وارد شده که امیرالمؤمنین (ع) در اسبان ماده زکات قرار داد، و ظاهرا هم حضرت به نحو وجوب قرار داده اند.

چنانچه در صحیحه محمد بن مسلم و زراره به نقل از امام باقر(ع) و امام صادق (ع) آمده است که فرمودند:

"امیرالمؤمنین (ع) بر اسبان ویژه که به چرا می‎روند در هر سال بر هر اسب دو دینار و بر یابو یک دینار زکات قرار داد."وضع امیرالمؤمنین (ع) علی الخیل العتاق الراعیة فی کل فرس فی کل عام دینارین و جعل علی البراذین دینارا. (وسائل ‏51/6، باب 16 من ابواب ماتجب فیه الزکاة، حدیث 1)

ناوبری کتاب