صفحه ۵۷

و باز از روایاتی که بیان تقیه از آن استفاده می‎گردد صحیحه علی بن مهزیار است، قبلا ذکر شد که در آن روایت صحیحه حضرت سخن سائل را که از امام صادق (ع) مبنی بر تخصیص وجوب زکات به نه چیز و بخشش از غیر آن نقل کرده تأیید نموده است، و نیز سخن سائل را که از حضرت راجع به زکات در برنج سؤال نموده انکار فرموده است، و این در حالی است که در همان روایت حضرت هادی (ع) در جواب شخصی که از ایشان درباره زکات در حبوبات سؤال کرده بود این طور جواب فرمودند: هر آنچه که با پیمانه سنجیده می‎شود در آن زکات است، در این صورت اگر کلام امام هادی (ع) را حمل بر تقیه نکنیم، بین آن و کلام امام صادق (ع) تناقض لازم می‎آید، و اگر مراد از این روایات استحباب بود، دیگر بر اصحاب معاصر ائمه (ع) مخفی نمی ماند و احتیاجی به عرضه کردن این روایات بر امام (ع) نبود..."حدائق ‏108/12 و 109

محقق همدانی در مصباح الفقیه بعد از اشاره به سه وجه جمع بین روایت کلامی دارد که فشرده آن چنین است:

"در مقام جمع بین دو روایت متعارض اینکه یکی حمل بر استحباب شود گرچه در حد خودش امری است که از حمل نمودن آن بر تقیه به واقع نزدیکتر است؛ زیرا حمل بر تقیه در حقیقت در حکم رد و اعراض از روایت معارض است، و لکن این مطلب در غیر این مقام مورد بحث است، نه در چنین مقامی که احتمال تقیه در آن نسبت به احتمال استحباب اقوی است... چیزی که سزاوار است گفته شود این است که: روایاتی که زکات را در هر چه که با پیمانه سنجیده شود اثبات می‎کند بر یک سیاق نیست، بعضی از این روایات را عرف با روایاتی که زکات را منحصر در نه چیز قرار داده معارض می‎داند، پس در چنین مواردی متعین است که حمل بر تقیه شود، مثل این سخن امام صادق (ع)

ناوبری کتاب