و ظاهرا روایاتی که در اول مسأله بیان شد، مثل خبر حفص بن غیاث و مانند آن، بیانگر این است که حکم به تفصیل - تفصیل بین کسانی که دارای گروه و پشتیبان هستند و کسانی که چنین نیستند - یک حکم همیشگی مستمر است، که همه فقهای شیعه به آن فتوا داده اند، پس دست برداشتن از این حکم جایز نیست.
از سوی دیگر از مبسوط و خلاف شیخ چنانکه گذشت استفاده میشود که اسیر اهل بغی، چه گروه پشتیبان داشته باشد و چه نداشته باشد، به طور مطلق کشتنش جایز نیست؛ ولی زندان نمودن وی جایز و رواست.
پیش از این نیز یادآور شدیم که برخی روایات بر جایز نبودن قتل به طور مطلق دلالت داشت، ولی ما در روایات تا آنجا که بررسی کردیم روایتی که بر جواز زندانی نمودن دلالت داشته باشد دست نیافتیم. البته در این زمینه جای پژوهش باقی است. و اصولا فتواهای مرحوم شیخ طوسی را باید از کتاب نهایه او به دست آورد، چنانچه بر اهلش پوشیده نیست.و فی نهج البلاغة فی ذکر اصحاب الجمل: "فوالله لو لم یصبوا من المسلمین الا رجلا واحدا معتمدین لقتله بلا جرم جره لحل لی قتل ذلک الجیش کله؛ اذ حضروه فلم ینکروا و لم یدفعوا عنه بلسان و لا بید دع ما انهم قد قتلوا من المسلمین مثل العدة التی دخلوا بها علیهم." (نهج البلاغه، فیض 556/، عبده 104/2، صبحی صالح 247/، خطبه 172)
روشن است بسیاری از افراد که در جبهه بغات علیه امام عادل حضور یافته اند با اختیار و اراده خود به جنگ نیامده اند بلکه از ناراحتی و به اجبار به جبهه کشیده شده اند - چنانچه در زمان ما که جنگی تحمیلی از سوی طاغوت عراق بر ما تحمیل شده این گونه است - و عن غیبة النعمانی بسنده عن ابی خدیجة، عن ابی عبدالله (ع) قال: "ان علیا(ع) قال: کان لی ان اقتل المولی و اجهز علی الجریح و لکن ترکت ذلک للعافیة من اصحابی ان خرجوا لم یقتلوا والقائم (ع) له ان یقتل المولی و یجهز علی الجریح ." (مستدرک 252/2، باب 22 از ابواب جهاد عدو، حدیث 6) پس در چنین شرایطی باید
.jpg)
