روشن است که از ظاهر فتاوا و برخی از روایات که بیان شد حکم به تفصیل حتمیت پیدا میکند، و آن عبارت از این بود که کسانی که گروه پشتیبان ندارند تا برای تجدید قوا به آنان رجوع کنند از پا درآوردن مجروحانشان و تعقیب گریخته شان و کشتن اسیرشان جایز نیست؛ و کسانی که گروه پشتیبان دارند، کشتن اسیر و مجروحشان و تعقیب گریخته شان جایز است.
و لکن برخی از روایات دیگر صراحت دارد اینکه امیرالمؤمنین (ع) درباره اهل بصره از پا درآوردن زخمی ها و تعقیب و کشتن فراری ها را نهی فرمود عفو و منتی از جانب حضرت نسبت به آنان بوده، چنانکه رسول خدا(ص) بر اهل مکه منت نهاد و از سر تقصیر آنان گذشت؛ و ظاهر این روایات نشان میدهد که این حکم (عفو) موقتی و برای زمانی خاص بوده؛ و در حقیقت اگر مورد، جای عفو و گذشت نداشته باشد و امام صلاح نبیند، حکم اولی این است که تعقیب فراری و از پا در آوردن زخمی و کشتن اسیر روا باشد؛ پس حکم به نظر امام واگذار شده است.
1- در خبر ابی حمزه ثمالی است که گوید: "به علی بن الحسین (ع) عرض کردم: سیره و روش امیرالمؤمنین (ع) (نسبت به اهل بصره) چگونه بود؟ حضرت فرمود: عمار یاسر - (ره) - مردی آتشین مزاج (انقلابی) بود، به امیرالمؤمنین (ع) گفت: فردا درباره اینها به چه روشی عمل خواهی کرد؟ حضرت فرمود: با منت، همان طور که رسول خدا(ص) درباره اهل مکه عمل نمود."و فیه ایضا بسنده عن یزید بن ضبیعة العبسی قال: نادی منادی عمار - او قال علی - یوم الجمل و قد ولی الناس: "الالا یذاف علی جریح و لا یقتل مول و من القی السلاح فهو آمن؛ فشق علینا ذلک ." (سنن بیهقی 181/8، کتاب قتال اهل بغی)
.jpg)
