صفحه ۴۹۰

باید مجروحشان را از پا درآورد و گریخته شان را تعقیب نمود؛ و این به جهت دفع شرارت آنان است تا اینکه به گروه خود ملحق نشوند، و اگر در پشت جبهه گروه پشتیبان ندارند مجروحشان از پا درنمی آید و گریخته شان تعقیب نمی شود؛ زیرا بدون این کارها هم شرشان دفع شده، و مطلوب هم همین است...

فقهاء شافعی و حنبلی گویند: اهل بغی چه گروه پشتیبان داشته باشند و چه نداشته باشند، در هر حال از پا درآوردن مجروح و تعقیب فراری جایز نیست."مبسوط 271/7

"ردع" - در متن عربی کلام ایشان - به معنای زعفران است. ظاهرا این طور بوده که در آن زمان بدن و لباس اسراء را به زعفران و مانند آن رنگ می‎کردند تا در میان جامعه از دیگران تشخیص داده شوند.

خلاصه کلام اینکه: فقهای شیعه در حکم فراری و مجروح و اسیر از بغاة، بین کسانی که پشت جبهه تدارک کننده ای که به او پناه بیاورند نداشته باشند - مانند اهل جمل که قدرت و شوکت آنان شکست و از یکدیگر متفرق گردیدند - و بین کسانی که دارای گروه و رهبری هستند که بسا برای تجدید قوی به او رجوع می‎کنند و مجددا برای جنگ و حمله تجهیز می‎شوند - مانند لشکریان معاویه در جنگ صفین - تفصیل قائل شده اند. ابوحنیفه نیز به همین تفصیل فتوا داده، ولکن بیشتر فقهاء اهل سنت در مسأله قائل به تفصیل نشده اند.

برخی از روایات نیز بر همین تفصیل دلالت دارند، که از نظر می‎گذرانیم:

روایات مسأله

1- کلینی به سند خویش از حفص بن غیاث روایت کرده که گوید: از امام جعفرصادق (ع) درباره دو طایفه از مؤمنان پرسیدم که: یکی از آنان اهل بغی

ناوبری کتاب