صفحه ۴۸۳

می شود، بلکه در منتهی و تذکره آمده که این قول قوی می‎باشد، و گفته شده: اطلاق متن شرایع و غیر آن هم همین را اقتضاء می‎کند. اگرچه اطلاق متن شرایع مورد مناقشه قرار گرفته و گفته شده: از یک نفر منصرف است. مخصوصا پس از ذکر کلمه "فئه" که ظهور در جمعیت قابل توجه دارد؛ و لااقل با وجود شک در این مورد خروج مسلحانه یک نفر که آیا از مصادیق باغی هست یا نه، اصل [عدم اجراء حکم بغی ] بر جای خود باقی است. بله در صورتی که شمشیر بکشد البته حکم محارب بر او جاری است.

از شیخ طوسی و ابن حمزه و ابن ادریس نیز حکایت شده که اینان در اثبات حکم بغی، جدا شدن از امام و خروج بر او را شرط می‎دانند.

اما اگر با امام باشند و در تحت سلطه و سیطره او قرار داشته باشند دیگر اهل بغی نیستند، و شاید این نظر آنان به دلیل حدیث مرسلی است که روایت شده: "امیرالمؤمنین (ع) در حال خواندن خطبه بود که مردی از باب مسجد فریاد زد "لا حکم الا لله" و منظور او کنایه زدن به امیرالمؤمنین (ع) بود که یعنی حضرت مردان را در دین خدا داور قرار داده (جریان حکمیت). حضرت در جواب فرمودند: "سخن حقی است (لا حکم الا لله) که باطل از آن اراده شده؛ همانا برای شما بر عهده ما سه حق است: اینکه شما را از ورود به مساجد منع نکنیم تا در آن اسم خدا را بیاورید، و تا وقتی با ما هستید از "فئ" محرومتان نکنیم، و آغازکننده جنگ با شما نخواهیم بود."رجوع کنید به جلد اول عربی از همین کتاب صفحه 125

مراد از اینکه حضرت فرمود: "تا وقتی با ما هستید" یعنی تا وقتی که از ما جدا نشده اید. ولکن این روایت مرسل است و دربردارنده تمامی شرائط حجیت نیست.

از شیخ و ابن حمزه و ابن ادریس نیز نقل شده که اینان در اثبات حکم بغی جدائی از امام بر اساس اعتقاد مورد قبول خود را شرط می‎دانند؛ ولی ما دلیلی که بر این شرط دلالت داشته باشد نیافتیم."انفال (8) آیات 5 و 6

ناوبری کتاب