صفحه ۴۸۲

فرمودند: برای شما بر عهده ما سه حق است: 1- اینکه شما را از ورود به مساجد منع نکنیم تا در آنجا اسم خدا را بیاورید. 2- تا وقتی که با ما هستید از "فئ" محرومتان نکنیم. 3- آغازکننده جنگ با شما هم نخواهیم بود. اینکه حضرت فرمود: "تا وقتی با ما هستید" یعنی تا از ما جدا نگشته اید (طغیان ننموده اید).

سوم: اینکه راه خود را با تفسیر و توجیه مورد قبول خود از امام و مردم جدا کنند. و اما کسانی که راه خود را بدون اعتقاد و تفسیر جدا نموده اند، اینان راهزن و قطاع طریق محسوب می‎شوند که حکم آنان حکم افراد محارب است."مجمع البیان ‏132/5 (جزء 9 تفسیر).

روشن است که ظاهر این کلام حضرت که فرمود: "تا وقتی که با ما هستید" این است که آنان در مقابل دشمن مشترک با امام و مردم باشند، پس جدا نبودنشان از امام و مردم بدون حضور در صحنه در صدق با امام و مردم بودن کفایت نمی کند.

مرحوم صاحب جواهر بعد از اینکه متعرض روایات مسأله که راجع به قصه جنگ جمل و صفین است شده، مطلبی دارند که فشرده آن چنین است:

"و شاید به خاطر این روایات صریح و مانند آن است که شیخ طوسی و ابن ادریس و ابن حمزه - بنابر آنچه که از آنان نقل شده - گفته اند که: در جاری بودن حکم بغاة بر طایفه ای، معتبر است اینکه دارای قوت و قدرت بوده و برخوردار از جمعیت باشند؛ پس اگر تعداد آنان کم و مکر و حیله شان ضعیف باشد، دیگر حکم بغی بر آنان جاری نمی گردد. از شافعی نیز همین حکایت شده. و دلیل بر آن را این آورده اند که امیرالمؤمنین (ع) سفارش کرد که به ابن ملجم احسان شود. ولکن از بعضی فقهاء سنت نقل شده که حکم "بغی" حتی بر یک نفر هم در صورتی که با شمشیر و مسلحانه خروج کند جاری

ناوبری کتاب