آیت‌الله منتظری

"گاهی از تواریخ معتبر برای انسان ظن حاصل می‎شود و آن وقتی است که صاحب کتاب بین مردم به صحت نقل و اعتماد بر کتابش و عمل به سخنانش شهرت پیدا کرده باشد، مثل ابن جریر طبری، و صاحب مغازی: واقدی و بلاذری و مدائنی و ابن اثیر و مسعودی و امثال آنان. و گاهی هم این ظن (یعنی ظن به مفتوحة عنوة بودن) از استمرار خراجی که سلاطین از مردم می‎گیرند و یا مسلمین از سلاطین اخذ می‎کنند به دست می‎آید؛ زیرا روشن است که وقتی گرفتن خراج از آن شهر در همه زمانهایی که علم به آن داریم ادامه داشته باشد، این دیگر چیزی نیست که بعد از سلاطین ستمگر حادث شده باشد، بلکه امری است که از صدر اول استمرار داشته بدون هیچ رد و انکاری؛ و به علاوه اگر امر حادثی بود روشن است که در کتب تاریخ و اخبار نقل می‎شد، به دلیل توجهی که اهل تاریخ به بیان امثال این حوادث نوپدید دارند. و شاهد بر آن این است که