صفحه ۴۱۱

احتیاجات مصرف شده و مازاد از خمس، بین جنگجویان تقسیم می‎شود؛ برخلاف آنچه که بدون اجازه امام به غنیمت گرفته شده (که همه آن در اختیار امام مسلمین است) و قبلا گذشت که احتمال دارد موضوع در مرسله وراق فقط منقولات باشد، که در آن صورت حکم اصلا شامل اراضی نمی شود؛ و این نکته ای است شایان توجه.

محور یازدهم: [شرایط خراجی بودن زمین ]

از آنچه تا اینجا بیان گردید روشن شد که خراجیه بودن زمین و اینکه مال همه مسلمین به عنوان اینکه مسلمانند باشد، به سه امر توقف دارد: اول: اینکه زمین با جنگ فتح شده باشد یا اینکه به عنوان مسلمانان صلح شده باشد. دوم: اینکه در حال فتح آباد باشد. سوم: اینکه بنابر آنچه نظر مشهور فقهاست فتح با اجازه امام باشد، و بر این مسأله به مرسله وراق استدلال شده که بیان آن در مبحث انفال خواهد آمد. و روشن است که اثبات این امور سه گانه با گذشت زمان و تغییر یافتن حالات جوامع و دگرگونی سرزمینها بی نهایت مشکل است.

شیخ اعظم (انصاری)(ره) در مکاسب می‎گوید:

"مفتوحة عنوة بودن زمین به شیاعی جواهر ‏161/21 که موجب علم باشد ثابت می‎گردد و به شهادت دو عادل و به شیاعی که فایده گمان نزدیک به علم را بدهد، بنابر اینکه چنین گمانی در هر چه که اقامه بینه (دو شاهد) بر آن مشکل است کافی باشد، مثل اثبات قرابت و وقف بودن مال موقوفه و ملکیت مطلق ملکی؛ و اما اثبات این امور به غیر از این راهها از دیگر راههای ظنی همچون تکیه بر سخن

ناوبری کتاب