آیت‌الله منتظری

و سلت (یک نوع بخصوص از جو) و سایر حبوبات و از خرما و کشمش. ولی حق این است که در غیر از اصناف چهارگانه (گندم و جو و خرما و کشمش) مستحب است."مختلف 180/

4- در جای دیگر از مختلف می‎فرماید:

"علمای شیعه در زکات مال التجاره دارای دو نظر هستند، اکثریت قائل به استحبابند و مابقی قائل به وجوب."مختلف 179/

5- در کتاب "الفقه علی المذاهب الاربعه" آمده است:

"زکات در پنج چیز واجب است: اول در چارپایان که عبارت است از: شتر و گاو و گوسفند....و در غیر این حیوانات که نام بردیم زکات نیست، بنابراین در اسب و یابو و الاغ و سگ شکار و سگ تربیت شده و مانند اینها زکات نیست مگر آنهایی که برای تجارت است. دوم: طلا و نقره گرچه مسکوک هم نباشد. سوم: متاع تجارت. چهارم: معدن و گنج. پنجم: زراعت و میوه. در غیر این پنج نوع زکاتی نیست."الفقه علی المذاهب الاربعة 596/1

6- در همان کتاب آمده است:

"مشهور فقهای سنت در اوراق مالی (اسکناس، سهام و...) زکات را واجب می‎دانند؛ زیرا اوراق مالی در مقام معامله جانشین طلا و نقره شده است و به راحتی می‎توان آن را تبدیل به نقره کرد، پس معقول نیست ثروت هنگفتی از اوراق مالی نزد مردم باشد و امکان تبدیل آن به نقره هم باشد ولی چیزی از آن را به عنوان زکات خارج نکنند؛ و لذا فقهای سه مذهب (حنفی، مالکی و شافعی) اجماع بر وجوب زکات در اوراق مالی دارند، و فقط حنابله مخالف اند."الفقه علی المذاهب الاربعة ‏605/1؛ چون حنابله به نص و حدیث بیشتر عمل می‎کردند و اهل قیاس و استنباط نبودند. (الف - م، جلسه 305 درس)