صفحه ۳۶۱

ما در مبحث انفال خواهیم گفت که ملکیت شرعیه تحقق پیدا نمی کند مگر با تولید یا کار مفید و یا به انتقال مال از کسی که تولید نموده؛ و اینکه امور مشترک مثل زمین موات، کوهها، رودخانه ها و مانند آن ملک امام بوده و تحت اختیار پیشوای امت است، چیزی نیست که شرع مبین آن را اختراع کرده باشد، بلکه این چیزی است که عقلاء امتها به آن حکم کرده و در همه زمانها سیره عقلاء بر آن قرار گرفته است. و جایگیر شدن این مسأله در ذهنها موجب آن خواهد شد که این سخن حضرت: "ما اخذ بالسیف" بخصوص آنچه که کفار مالک آنند انصراف پیدا کند، پس امور اشتراک و اموال عمومی بر همان منوال که هست باقی می‎ماند (ملک امام)؛ نهایت امر اینکه پس از فتح، امام بحق جانشین امام باطل می‎گردد.

چیزی که سخن را در این مقام آسان می‎کند این است که به نظر ما بین آنچه ملک مسلمانان به عنوان اینکه مسلمانند و بین آنچه ملک امام به عنوان اینکه امام و قائم به امور مسلمانان است فرق اساسی وجود ندارد. و در مبحث انفال خواهد آمد که انفال ملک شخص امام معصوم نیست، بلکه

ناوبری کتاب