صفحه ۳۲۴

مرحوم شیخ در اینجا بین زمین آباد قبل از نزول آیه انفال (که ملک مسلمین بود) و بعد از نزول آیه انفال (که ملک امام قرار داده شد) فرق نگذاشته، و این مطلبی است حق، و بحث در آن خواهد آمد.

و آنچه شیخ در عبارت مبسوط در بیان مقدار زمینهای سواد از ابوعبیده نقل نمود احتمال دارد که منظور "ابوعبید" (صاحب کتاب الاموال) باشد که به خطا ابوعبیده نوشته شده، و دلیل بر آن عبارتی است که در کتاب اموال ابی عبید به سند خویش از شعبی آمده است که: "عمر، عثمان بن حنیف را فرستاد و او زمین سواد را اندازه گرفت، آن را 36 میلیون جریب یافت."مبسوط 33/2

اینکه مرحوم شیخ در عبارت مبسوط فرمود: "صحیح نیست در آن خانه و اقامتگاه بسازند..." منظور ایشان تصرف در زمین به طور خودسرانه و بدون اجازه از امام یا اجاره از امام است. و آنچه در آخر عبارت مبسوط بیان نمود (که تمام زمینهای فتح شده بعد از پیامبر را از جمله انفال قرار داد) مبنی بر این است که جنگهای بعد از پیامبر(ص) که در زمان امیرالمؤمنین (ع) روی داده بدون اجازه حضرت باشد، و نیز مبنی است بر اینکه روایتی که به آن اشاره فرمود شامل این زمینها نیز بشود، که در این باره نیز در جای خود سخن خواهیم گفت.

4- علا مه در منتهی گوید:

"زمینها چهار قسم اند: یکی: آنها که با غنیمت به ملک درآید و با زور شمشیر گرفته شود و آن ملک همه مسلمانان است و اختصاص به جنگجویان ندارد، بلکه دیگر مسلمانان با جنگجویان شریک اند، و نه تنها اختصاص به آنان ندارد بلکه برتری هم داده نمی شوند؛ زیرا ملک همه مسلمانان است. جمیع علماء شیعه همین را معتقدند، مالک نیز همین را گفته ولی شافعی گوید: این

ناوبری کتاب