آیت‌الله منتظری

و: "انما الصدقات للفقراء - جز این نیست که صدقات برای فقیران است."مفردات راغب 286/

در تفسیر مجمع البیان آمده است:

"فرق بین صدقه و زکات این است که زکات امری است واجب ولی صدقه گاهی واجب است و گاهی مستحب."مجمع البیان ‏384/1، (جزء 2).

ممکن است سخن مجمع البیان به زکاتهای مستحبی مثل زکات مال التجاره و زکات اسبان و مانند آن نقض شود، و در قرآن مواردی است که زکات بر غیر واجب بلکه زکات مستحب و غیرمقدر نیز (زکاتی که اندازه خاصی در شرع ندارد) اطلاق گردیده، مانند آیه شریفه: "انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة و یؤتون الزکاة و هم راکعون - سرپرست شما تنها خدا و پیامبر او و کسانی هستند که ایمان آورده اند و نماز را برپا می‎دارند و در حال رکوع زکات می‎دهند."مائده (5) 55/

این آیه در اخبار شیعه و سنی به انگشتری که امیرالمؤمنین (ع) در نماز آن را صدقه داد تفسیر شده است.

ماوردی در احکام السلطانیه می‎گوید:

"صدقه همان زکات است، و زکات همان صدقه، در اسم با هم اختلاف دارند ولی هر دو یک حقیقت اند؛ و در مال مسلمان حقی غیر از زکات واجب نشده است؛ پیامبراکرم (ص) فرمودند: در مال غیر از زکات حقی نیست."احکام السلطانیه 113/

به نظر می‎آید صدقه از "صدق" اخذ شده است، و مفهوم آن شفقت و رحمت بر "زکات گیرنده" قرار داده شده؛ و شاهد بر این مطلب است قول برادران یوسف (ع) در قرآن که به او گفتند: "تصدق علینا - بر ما رحم کرده و تصدق نما."یوسف (12) 88/ با این وصف