آیت‌الله منتظری

زیرا به سبب پرداخت زکات هم مال زیادت و برکت پیدا می‎کند و هم موجب پاک شدن مال و صاحب مال می‎گردد، ولکن آنچه با سخن خداوند - متعال - در آیه شریفه "خذ من اموالهم صدقة تطهرهم و تزکیهم بها"توبه (9) 103 تناسب دارد معنای دوم یعنی پاک شدن است.

و لذا چون مقصود از زکات دادن پاک شدن صاحب مال است در مقام اداء آن قصد قربت شرط گردیده، و این خود از امتیازات اقتصاد اسلامی است که به واجبات مالی رنگ عبادت و قرب به سوی حق تعالی داده شده است. و این نکته ای است شایان توجه.

اما در اصطلاح فقها: "زکات اندازه و مقدار مشخصی از مال است که اخراج آن از مال با شرایط ویژه خود خواسته شده است." یا "زکات یک حق مالی است که در وجوب آن نصاب "نصاب" اندازه ای از مال را گویند که شارع آن را به عنوان علامت و معیاری نصب کرده که هر وقت مال به آن مقدار رسید زکات در آن واجب می‎شود. (مقرر) مخصوص معتبر گردیده است." یا "زکات صدقه ای است که اصالتا متعلق به نصاب مخصوصی است." و تعریفهای دیگری از این قبیل که برای آن گفته شده است.

مفهوم صدقه:

راغب در مفردات می‎گوید:

"صدقه چیزی است که انسان از مال خود به قصد قربت خارج می‎کند مثل زکات (از باب تشبیه) لکن صدقه در اصل بر اخراج مال به نحو استحباب گفته شده است؛ و در زکات به نحو وجوب، و گاهی اخراج مال به نحو وجوب را صدقه گفته اند، و آن در وقتی است که صاحب صدقه قصد صدق در فعلش منظور باشد، خداوند - متعال - می‎فرماید: "خذ من اموالهم صدقة - ای پیامبر از اموال آنان صدقه ای بگیر."