آیت‌الله منتظری

13- در مستدرک از دعائم الاسلام به نقل از امیرالمؤمنین (ع) است که رسول خدا(ص) فرمودند: برای بردگان چیزی از غنیمت نیست، اگرچه در جنگ حاضر شوند و جنگ هم نمایند؛ پس امام یا جانشین او اگر صلاح دید به خاطر کاری که انجام داده اند چیزی به او بدهد، از آن چیزهای کم ارزش طبق تشخیص خود می‎دهد.فی الوسائل فی مرسلة حماد الطویلة عن ابی الحسن (ع) قال: و لیس للاعراب من الغنیمة شئ و ان قاتلوا مع الامام؛ لان رسول الله (ص) صالح الاعراب ان یدعهم فی دیارهم و لا یهاجروا علی انه ان دهم رسول الله (ص) من عدوه دهم ان یستنفرهم فیقاتل بهم و لیس لهم فی الغنیمة نصیب، و سنته جاریة فیهم و فی غیرهم. (وسائل ‏85/11، باب 41 از ابواب جهاد العدو، حدیث 2)

در مسأله بردگان به جواهرفی الوسائل بسنده عن عبدالکریم بن عتبة، عن ابی عبدالله (ع) قال لعمرو بن عبید: ارأیت ان هم ابوا الجزیة فقاتلتهم فظهرت علیهم کیف تصنع بالغنیمة ؟ قال: اخرج الخمس و اقسم اربعة اخماس بین من قاتل علیه - الی ان قال: - ارأیت الاربعة اخماس تقسمها بین جمیع من قاتل علیها؟ قال نعم. قال: فقد خالفت رسول الله (ص) فی سیرته، بینی و بینک فقهاء المدینة و مشیختهم و اسألهم، فانهم لا یختلفون ان رسول الله (ص) صالح الاعراب علی ان یدعهم فی دیارهم و لایهاجروا علی انه ان دهمهم من عدوه دهم ان یستنفرهم فیقاتل بهم، و لیس لهم فی القسمة (الغنیمة الکافی) نصیب، و انت تقول: بین جمیعهم، فقد خالفت رسول الله (ص) فی کل ما قلت فی سیرته فی المشرکین. (وسائل ‏85/11، باب 41 از ابواب جهاد العدو...حدیث 3) و سنن بیهقی فی المستدرک عن دعائم الاسلام عن امیرالمؤمنین (ع) ان رسول الله (ص) قال: لیس للعبید من الغنیمة شئ، و ان حضر و قاتل علیها فرأی (فان رأی - الدعائم) الامام او من اقامه الامام ان یعطیه علی بلائه ان کان منه اعطاه من خرثی المتاع ما یراه. (مستدرک الوسائل ‏261/2، باب 36 از ابواب جهاد العدو، حدیث 6) مراجعه نمائید.

ما بحث در این مسائل را به دلیل اینکه در زمان ما مورد ابتلا نمی باشد در هم پیچیده رها می‎کنیم و تفصیل آن از محلش باید طلب شود.

متذکر می‎شویم: آنچه در این باره در کلمات فقهاء بیان شده "رضخ" است که در لغت تفسیر به "بخشش اندک" شده، شهید در مسالک گوید:

ولی دلیل اقامه کردن بر این مقدار مشکل است؛ و اگر فرض شود که لغت "رضخ" بخشش اندک باشد، ممکن است بر آن این اشکال شود که آنچه در روایات باب بیان شده لفظ "رضخ" نیست، این لفظ فقط در کلمات فقهاء بیان شده است.