صفحه ۲۷۲

ابوحنیفه می‎گوید: به غیر جنگجویان جایز نیست داده شود، لکن جایز است برخی از جنگجویان را بر برخی دیگر برتری داد.

مالک گوید: جایز است برتری دادن برخی بر برخی دیگر، و جایز است به غیر جنگجویان داده شود.

دلیل ما اجماع گروه شیعه و روایات آنان است."فی روایة حفص بن غیاث عن ابی عبدالله (ع) قوله: قلت: فهل یجوز للامام ان ینفل ؟ فقال: له ان ینفل قبل القتال، فاما بعد القتال و الغنیمة فلا یجوز ذلک ؛ لان الغنیمة قد احرزت. (وسائل ‏79/11، باب 38 من ابواب جهاد العدو، حدیث 1). سرایایی که پیامبر(ص) می‎فرستاد فرق داشت، یک وقت با ارتش و نیرو وارد منطقه ای می‎شد و قبل از جنگ یک فوجی را می‎فرستاد تا بروند و به دشمن ضربه بزنند و قرار می‎گذاشت که هر چه غنمیت پیدا کردید یک ربع آن مال خودتان و مابقی برای همه سپاه باشد، یعنی آنها هم در مابقی شریک بودند و این یک ربع غنیمت جنبه تشویق داشته. ولی اگر بعد از جنگ می‎خواستند به دشمن ضربه بزنند و یک گردانی را برای ضربه زدن می‎فرستادند در این صورت چون ارتشی پشت سرشان نبود و آنان با جانشان بازی می‎کردند، برای ایشان ثلث قرار می‎دادند و این معنای جمله "فی البدأة الربع و فی الرجعة الثلث" است. (الف - م، جلسه 342 درس)

در اینجا شیخ طوسی خمس غنیمت را به جهت اعتماد بر روشن بودن آن بیان نفرموده و در جای خودش بیان نموده است.

2- در جهاد نهایه گوید:

"هر آنچه که مسلمانان از مشرکین به غنیمت می‎گیرند بر امام لازم است که خمس آن را بیرون آورد، و آن را بین اهلش و مستحقین آن مصرف کند، برحسب آنچه که در کتاب زکات بیان نمودیم.

و بقیه آن بر دو قسم است: یک قسم از آن فقط برای جنگجویان است نه غیر ایشان از دیگر مسلمانان، و قسم دیگر عمومی است و برای همه مسلمین است: جنگجویان و غیر جنگجویان. آن قسمی که عمومی است و برای همه مسلمانان است آن چیزهایی است که داخل لشکر نیست از زمینها و ملکها و غیر آن؛ زیرا اینها تماما فئ است برای مسلمین، چه آنها که غایب اند و چه آنها که حاضرند، به طور مساوی.

و آن چیزهایی که در دست لشکریان است فقط بین جنگجویان تقسیم می‎شود و غیر آنان در آن شریک نیستند. پس اگر جنگیدند و غنیمت گرفتند و بعد گروهی دیگر برای کمک به آنان ملحق شدند، سهم آنان مثل سهم جنگجویان است، در آن با هم شریک اند.

و بر امام لازم است که در قسمت نمودن بین مسلمانان مساوات را رعایت نماید، و هیچ کس از آنان را به خاطر بزرگواریش یا عملش یا زهدش بر کسی که

ناوبری کتاب