صفحه ۲۳۴

جنگ گرفته می‎شود، و آن بخششی است از جانب خداوند - متعال - برای مسلمانان، و فئ چیزی است که بدون جنگ گرفته می‎شود؛ سخن عطاء و مذهب شافعی و سفیان همین است، و از امامان ما هم چنین روایت شده؛ و گروهی گویند:

غنیمت و فئ یکی می‎باشند، و ادعا نموده اند که این آیه ناسخ آیه ای است که در سوره حشر آمده آنجا که می‎فرماید: ما افاء الله علی رسوله من أهل القری فلله و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل - آنچه را خداوند از اهل آبادیها به رسولش بازگردانده است از آن خدا و رسول و خویشاوندان او و یتیمان و مستمندان و درراه ماندگان است."به اول بحث خمس همین کتاب مراجعه شود.

و مانند همین را شیخ طوسی در تفسیر تبیان دنبال آیه خمس بیان نموده است.مجمع البیان 543/2

3- در تفسیر قرطبی دنبال آیه خمس آمده است:

"غنیمت در لغت آن چیزی است که فردی یا جماعتی با تلاش آن را به دست آورند... و مغنم و غنیمت به یک معنایند، گفته می‎شود: گروه غنیمت گرفتند. اجماع علماء سنت بر آن است که مراد از آیه شریفه: "غنمتم من شئ" مال کفار است، آن هنگام که مسلمانان با قهر و غلبه بر آن چیره شوند. بنابر آنچه که بیان نمودیم لغت غنیمت اقتضای تخصیص به غنیمت جنگ را ندارد ولکن اصطلاح شرع لفظ "غنیمت" را به این نوع معنی مقید نموده است، و شرع اموالی که از کفار به ما می‎رسد را به دو اسم نامیده است: غنیمت و فئ. پس چیزی که مسلمانان از دشمنانشان با تلاش و راندن اسبان و شتران به دست آورند غنیمت نامیده می‎شود، و این اسم لازمه این معنی است به طوری که اصطلاح در آن گردیده، و فئ از فاء یفئ به معنی برگشت است، و آن هر

ناوبری کتاب