آیت‌الله منتظری

مقدمه

بی گمان اداره جوامع و تأسیس دولت و تشکیل قوای سه گانه (مقننه، مجریه و قضائیه) و به عهده گرفتن امور اجتماعی و عمومی مردم در زمینه های مختلف، جز با هزینه کردن بودجه های سنگین امکان پذیر نیست. و به هر اندازه دامنه یک حکومت گسترده تر و انتظارات مردم از دولت بیشتر باشد، اداره آن جامعه به بودجه و اعتبار بیشتری نیازمند است. بر این اساس هر کس در نظر داشته باشد دولت و حکومتی را ولو در منطقه ای کوچک و به شکل محدود تأسیس کند، الزاما باید منابع مالی متناسب با نیازمندیهای آن را پیش بینی نماید. تاریخ نیز گواه بر این مطلب است که یکی از مهم ترین مسائلی که همواره فکر و ذهن سلاطین را به خود مشغول می‎داشته و فرمانروایان حکومتها در زمانها و مناطق مختلف به آن می‎اندیشیده اند، برنامه ریزی برای تأمین منابع مالی و چگونگی وصول آن بوده است تا با پشتوانه آن بتوانند اهداف و برنامه های خود را در جامعه پیاده کنند، و این یک امر بدیهی است که شک و تردیدی در آن نیست.

اسلام نیز از این قانون مستثنی نیست و از همان ابتدای پیدایش، دین و حکومت را در کنار یکدیگر و احکام عبادی را در کنار احکام اقتصادی و سیاسی قرار داده است، چنانچه تفصیل آن در أبواب مختلف این کتاب از نظر خوانندگان گرامی گذشت. قرآن و سنت برای رفع نیازمندیهای عمومی جامعه در اعصار و قرون