اول: اینکه مراد به "ذی القربی" خویشاوندان کسی که خمس به او تعلق گرفته باشد، مانند این آیه شریفه: "و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل - نیکوکاران کسانی هستند که مال خود را با تمام علاقه ای که به آن دارند به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه انفاق میکنند."الغدیر 9/1 و بعد آن، و این جزء از کلام پیامبر(ص) در صفحه 11 است.
ظاهرا تا آن اندازه ای که اطلاع دارم هیچ یک از علماء شیعه و سنی در ذی القربی آیه خمس این احتمال را نگفته اند.
دوم: اینکه مراد به "ذی القربی" خویشاوندان پیامبر(ص) از قریش یا از بنی هاشم یا بنی هاشم و بنی المطلب به طور مطلق باشد [اگرچه عباسی یا حارثی یا لهبی باشند]، و فقهاء سنت این احتمال را اختیار نموده اند و به ابن جنید نیز که از فقهاء شیعه است نسبت داده شده است.
سوم: مراد به "ذی القربی" خصوص امام باشد، و اینکه مفرد بیان شده برای آگاهی دادن به همین نکته است، چون در هر زمانی امام یک شخص است، و خداوند - متعال - با این تعبیر آگاهی داد به اینکه مستحق برای منصب امامت بعد از رسول خویشاوندان او میباشند، و از ظاهر کلمات فقهاء امامیه همین احتمال استفاده میشود، و روایات شیعه نیز بر آن دلالت دارد، و عبارت خلاف درباره آن قبلا گذشت و در آن نسبت مخالفت نداده بود مگر به ابن جنید که از فقهاء شیعه است.
و چون آن سه صنف (یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان) در نزد شیعه باید کسانی باشند که منتسب به پیامبر(ص) هستند چنانکه میآید، پس به ناچار مراد از ذی القربی مطلق کسانی که نزدیک به پیامبرند نمی باشد - به جهت پرهیز از تکرار - پس مراد به ذی القربی کسی است که دارای نزدیکی خاص باشد و آن امام بعد از پیامبر(ص) است.
و اما قول خداوند - متعال -: "و الیتامی و المساکین و ابن السبیل" مشهور بین
.jpg)
