صفحه ۱۹۲

شده، و در مجمع البیان آمده: فقهاء شیعه به آن قائل اند. و در انتصار و خلاف و غنیه آمده که اجماع بر آن است، و از امالی صدوق است که تقسیم آن به شش سهم از دین امامیه است.

و استدلال نموده اند بر تقسیم خمس به شش سهم - علاوه بر اجماعی که ادعا شد و شهرت قطعی - به ظاهر آیه و روایات مستفیضه ای که به توضیح آن می‎پردازیم:

بیان معنای آیه شریفه "واعلموا انما غنمتم..."

خداوند - متعال - می‎فرماید: واعلموا انما غنمتم من شئ فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل - بدانید هر گونه غنیمتی نصیب شما می‎شود یک پنجم آن از آن خدا و پیامبر و ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه می‎باشد.المغنی 300/7

در اول بحث خمس بیان صدر آیه گذشت، رجوع نمائید.

اما این قسمت فرمایش خداوند: فان لله خمسه... در این سخن با یک نگاه ابتدائی دو احتمال وجود دارد:

اول: اینکه از آن قسمت کردن و جزء جزء نمودن اراده شده، پس قسمت کردن به شش سهم مراد است، چنانکه مشهور از فقهاء شیعه بر این قولند، یا پنج سهم نمودن به اینکه سهم خدا و رسول یکی قرار داده شود چنانکه بعضی این را قائل اند، و بر این احتمال نیز دلالت دارد ظاهر زیادی از روایات.

دوم: اینکه مراد از "فان لله خمسه" این است که همه خمس مال خداست و در آن ترتیب مراعات شده، به این بیان که همه خمس حق واحدی است که خداوند - متعال - آن را برای منصب امامت و مقام فرمانروائی قرار داده است، و چون فرمان دادن اولا و بالذات برای خداوند - متعال - به عنوان اینکه صاحب عالم ملک و

ناوبری کتاب