و بسیار بعید است وقتی که مقدار حرام معلوم است مصرف آن مصرف صدقه باشد، و آنجا که مقدار حرام معلوم نیست مصرف آن مصرف خمس اصطلاحی باشد، پس احتمال قوی داده میشود که مصرف خمس در مال حلال مخلوط به حرام همان مصرف صدقات باشد؛ نهایت امر اینکه وقتی مقدار مجهول باشد خداوند - متعال - به عنوان مالک اموال و سرپرست افراد غائب، حرام در این میان را به خمس مصالحه فرموده باشد.
و تأکید میکند این مطلب را (که مصرف خمس در حلال مخلوط به حرام مصرف صدقات است) سخن امام صادق (ع) در روایت سکونی طبق نقل کلینی که فرمود: "خمس مالت را صدقه بده."
علاوه بر اینکه کلینی روایات خمس را در آخر کتاب الحجة از اصول کافی بیان کرده، چون خمس مصطلح در نزد ایشان از حقوق امامت است، ولکن روایت سکونی را - که گذشت - در کتاب معیشة از فروع کافی بیان فرموده، پس به این ترتیب روشن میشود که ایشان خمس در مال حلال مخلوط به حرام را از قبیل خمس اصطلاحی قرار نداده است.
و در حاشیه فروع کافی به نقل از مرآة العقول مجلسی آمده است:
"اختلاف کرده اند در اینکه خمس مال مخلوط به حرام خمس اصطلاحی است یا صدقه، و نظر اخیر مشهورتر است."موثقة عمار الساباطی عن ابی عبدالله (ع) انه سئل عن عمل السلطان یخرج فیه الرجل ؟ قال: لا الاان لا یقدر علی شئ یأکل و لایشرب و لا یقدر علی حیلة، فان فعل فصار فی یده شئ فلیبعث بخمسه الی اهل البیت. (وسائل 353/6، باب 10 من ابواب مایجب فیه الخمس، حدیث 2)
و باید توجه داشت که لفظ "خمس" یک حقیقت شرعیه در خمس اصطلاحی نیست، چنانکه گاهی چنین توهم میشود، بلکه با این لفظ یک قسمت از پنج قسمت اراده شده است، بله قرینه اسلوب کلام در بعضی موارد مانند صحیحه عمار بن مروان بسا گواه باشد بر اینکه خمس اصطلاحی مورد نظر است.
اگر گفته شود: خمس اصطلاحی تمام آن حق واحدی است برای منصب امامت چنانکه به زودی بیان آن خواهد آمد، و صدقه به طور مطلق مصرف آن همه مصارف
.jpg)
