ب: روایات و فتاوای ناظر به شرایط ویژه در زمان حاکمیت غاصبانه حکومتهای ستمگر باطل و در اقلیت قرار گرفتن حق.
که هر یک از اینها ویژگی های مخصوص به خود را دارد و نمی توان بر هر یک ویژگی دیگری را استوار نمود، در همین راستاست که تعارض ظاهری بسیاری از روایات با یکدیگر و نیز تضاد آشکار فتاوای فقها در یک مسأله بخصوص قابل توجیه و تبیین است.
اختلاف فتاوای فقهای بزرگوار ما در نماز جمعه، که برخی در زمان غیبت به حرمت اقامه آن فتوا داده اند و برخی به وجوب تعیینی یا تخییری آن در صورت وجود شرایط.
اختلاف بر سر اینکه آیا زکات منحصر به "نه" چیز است - چنانکه در زمان پیامبراکرم (ص) این گونه بود - یا اینکه گسترده است و چیزهای دیگر را هم دربرمی گیرد. اختلاف در این مورد که خمس ارباح مکاسب (خمس سود تجارت) در چه زمانی واجب شده، و اصولا خمس به دست چه فرد یا افرادی باید برسد، و اینکه شأن بیان روایات تحلیل خمس و انفال مربوط به چه زمان است. و اصولا اختلاف بر سر اصل مسأله ولایت فقیه که اصولا فقیه کیست و ولایت چیست و آیا این مقام و عنوان انتصابی است یا انتخابی، و اینکه ولایت آیا منحصر در امور حسبیه است یا اینکه ولایت عامه است و همه مسائل جامعه را دربرمی گیرد.
و دهها مسأله مورد اختلاف دیگر که بسیاری از آنها در چارچوب فوق قابل جمع و تبیین است. و استاد بزرگوار در این مجلد و سایر مجلدات این مجموعه، به هنگام جمع بین روایات و فتاوا به این نکته مهم و اساسی اشاره فرموده اند، که در اینجا برای روشن تر شدن مسأله دو نمونه آن را از نظر میگذرانیم.
معظم له در وجه چهارم از راههای جمع بین روایات زکات میفرمایند:
.jpg)
