آیت‌الله منتظری

مالهایی که در تجارتها به کار می‎برند گمرک آن برایشان مضاعف می‎شود، و هر چیزی که در آن بر مسلمان یکی واجب باشد بر نصرانی بنی تغلبی دو تا واجب است. گوید: اگر مردی از اهل ذمه غیر از نصارای بنی تغلب زمینی از زمینهای عشریه را بخرد، ابوحنیفه گوید: من بر آن زمین خراج قرار می‎دهم...و من می‎گویم: بر آن زمین عشر مضاعف قرار داده می‎شود و همین خراج آن است...ابویوسف گوید: بعضی از بزرگان ما نقل کرده اند که حسن بصری و عطاء گویند: در چنین زمینی عشر مضاعف می‎باشد، ابویوسف گوید: چنین است که سخن حسن بصری و عطاء در نزد من از سخن ابوحنیفه نیکوتر است."مسأله مورد بحث در آن زمان این بوده که می‎خواستند حتی المقدور یهود و نصاری و مجوس زمینهای کشت و زرع را نخرند، چون آنها زکات نمی دادند فقط خراج می‎دادند، زمینهایی که دست مسلمانان بود اسمش اراضی عشریه بود، یعنی زمینی که زکات دارد؛ و اراضی ای که دست اهل کتاب بود می‎گفتند اراضی خراجیه، که بر آنها یک خراجی معین می‎کردند و زکات دیگر نبوده، می‎گفتند مثلا هر جریبی اینقدر درهم بدهید، و خودشان هم جزیه می‎دادند و گاهی از اوقات فقط جزیه می‎گرفتند و از زمینشان چیزی نمی گرفتند، آن وقت مسلمانان توجه داشتند که حتی المقدور زمینهایشان را به اهل ذمه نفروشند - بسیاری از بدبختی ها که سر مسلمانها آمده همین است، همین اسرائیل نطفه اش به این شکل منعقد شد که افرادی را فرستاده بودند زمینهای مسلمانها را برای یهودیها خریدند، شش درصد زمینهای فلسطین که مال یهود شد آمدند اسرائیل را درست کردند، حالا که دیگر همه اش را تصاحب کرده اند.- در آن زمان که مسأله مطرح بوده گفته اند زمینهای مسلمانها را اهل ذمه نخرند، اگر بخرند تنبیه شان می‎کنیم، تنبیه شان این بود که زکات را دو برابر می‎کنیم، عشر را خمس می‎کنیم تا برایشان صرف نکند. این مسأله بین فقهاء عامه نیز مطرح بوده و فتاوای آنها بر این اساس بوده، وقتی انسان کلمات بزرگان خودمان را هم می‎بیند اینها هم در ذهنشان همان مسأله بوده، اگرچه گفته اند خمس اما این خمس یعنی مضاعف شدن عشر، مسأله اینکه خمس زمین را بگیریم نبوده بلکه اراضی عشریه را اگر اینها بخرند زکاتش را دو برابر می‎کنیم تا دیگر رغبت نکنند این زمینها را بخرند، در ذهن بزرگان ما این طور بوده است. (الف - م، جلسه 322 درس)

"محمد بن حسن شیبانی مرا خبر داد از ابوحنیفه که گوید: وقتی که ذمی زمین عشریه را بخرد، تغییر کرده زمین خراج می‎شود، گوید: و ابویوسف گفته است: عشر بر او مضاعف می‎شود...ابوعبیده گوید: سفیان بن سعید می‎گوید: عشر بر او بر همان حال باقی می‎ماند...و بعضی از ایشان از مالک روایت کرده اند که گفته است: عشر بر او نیست ولکن او را امر به فروش می‎کنند، چون خریدن چنین زمینی صدقه را باطل می‎کند، و از حسن بن صالح روایت شده که گوید: بر او نه عشر است و نه خراج."خراج 121/

"حرب گوید: از احمد درباره ذمی که زمین عشر را می‎خرد سؤال نمودم، گفت: من چیزی نمی دانم، اهل مدینه در این باره سخن خوبی را می‎گویند، گویند: نباید گذاشت ذمی از مسلمان زمین بخرد ولی اهل بصره سخن عجیبی دارند آنها می‎گویند: برایشان مضاعف می‎شود، و از احمد روایت شده که