پویایی فقه شیعه در زمان حاکمیت و غیر حاکمیت
در زمینه مسائل حکومتی فقه شیعه روایاتی که از ائمه معصومین علیهم السلام به دست ما رسیده و پرسشهایی که شیعیان در دوران حضور از آن بزرگواران داشته اند، همه بیانگر مشکل عمده ای است که جامعه اسلامی در آن زمان با آن روبرو بوده؛ و پاسخهای پیشوایان بزرگوار ما به این مشکلات، هر یک مبنایی برای پاسخگویی به بسیاری از مشکلات در زمانهای مختلف میتواند باشد.
پرسشهائی که آن زمان مطرح میشده از این قبیل بوده است:
آیا چنین حکومتهایی که به نام اسلام و خلافت اسلامی تشکیل شده، حکومتهای شرعی هستند و با آنان باید معامله حکومت مشروع نمود یا خیر؟
آیا خمس و زکات و دیگر وجوه مالی حکومت اسلامی را باید به آنان پرداخت کرد یا نه، و اگر آنان با تکیه بر قدرت حکومت آن را دریافت کردند مجزی است یا خیر؟
آیا شیعیان میتوانند مرافعات و اختلافات خود را نزد قضات آنان ببرند، یا باید در محاکم خود نزد قاضی مورد رضایت طرفین حل و فصل نمایند؟
آیا در زیر پرچم آنان میتوان برای فتح سرزمینهای جدید در جهاد ابتدائی شرکت کرد یا نه ؟
آیا حضور در نماز جمعه آنان - با توجه به اینکه نماز جمعه یک نماز سیاسی عبادی است - واجب است یا حرام ؟
و...
بر این پایه است که در روایات و فقه شیعه به دو دسته روایات و فتاوا برخورد میکنیم:
الف: روایات و فتاوای ناظر به زمان بسط ید و باز بودن دست حاکمیت به حق اسلام؛ مانند عصر حکومت پیامبراکرم (ص)، دوران حکومت امیرالمؤمنین (ع) و یا حکومت افراد صالح عادل و جامع الشرایط در زمان غیبت.
.jpg)
