آیت‌الله منتظری

در اوائل بحث خمس دانستید که غنیمت اسم است برای هر بهره ای که نسبت به آن چشم داشتی نباشد یا زیادتر از مقداری که مورد چشم داشت است باشد، پس بدون اشکال مثل هدیه و جایزه ارزشمند را شامل می‎شود، و روایات هم متعرض آن شده است.

و اما ارث چون نظام تکوین برای هر فردی بدون استثناء اقتضای آن را دارد، پس ممکن است گفته شود که: ارث امری است که هر فردی انتظار آن را می‎کشد و امید به دست آوردن آن را دارد و نسبت به تحقق آن قطع حاصل است، بنابراین غنیمت بر چنین ارثی صدق نمی کند بجز آن موارد از ارثی که قبلا پیش بینی نگردیده، چنانکه صحیحه علی بن مهزیار بر آن دلالت داشت.

بلکه ممکن است گفته شود: وقتی غنیمت صدق می‎کند که مالها تغییر کرده یا نقل و انتقال پیدا کنند، و حال آنکه در ارث آنچه که تغییر پیدا می‎کند مالکها هستند نه اموال، در واقع که اموال و زمینها به حال خود و در جایشان باقی اند و این صاحبان آن هستند که برحسب اقتضای نظام تکوین تغییر می‎کنند؛ فتأمل مصباح الفقیه 129/

و اگر از پذیرفتن آنچه که بیان شد کراهت داری و اطلاق غنیمت را بر ارث صادق می‎دانی، ممکن است بر نبودن خمس در ارثی که پیش بینی می‎شود به مفهوم وصف در صحیحه استدلال شود[در صحیحه علی بن مهزیار داشت که ارث