صفحه ۱۵۹

می‎آید و می‎گوید: مرا در گشایش قرار ده، آیا به نظر تو این درست است که من به او بگویم: اجازه نمی دهم ؟! به خدا قسم خداوند در روز قیامت از ایشان بازخواست می‎کند بازخواستی شدید."روی الکلینی و الشیخ عن علی بن ابراهیم عن ابیه قال: کنت عند ابی جعفر الثانی (ع)، اذ دخل علیه صالح بن محمد بن سهل - و کان یتولی له الوقف بقم - فقال: یا سیدی، اجعلنی من عشرة آلاف درهم فی حل فانی انفقتها. فقال له: انت فی حل. فلما خرج صالح قال ابوجعفر(ع): احدهم یثب علی اموال آل محمد و ایتامهم و مساکینهم و فقرائهم و ابناء سبیلهم فیأخذها ثم یجئ فیقول: اجعلنی فی حل، اتراه ظن انی اقول: لا افعل، والله لیسالنهم الله یوم القیامة عن ذلک سئوالا حثیثا. (وسائل ‏375/6، باب 3 من ابواب الانفال...، حدیث 1)

شیخ طوسی در کتاب استبصار بعد از نقل روایات تحلیل و این سه روایت آخر که مفاد آنها با روایات تحلیل تعارض دارد این طور می‎گوید:

"وجه جمع بین این دو سنخ روایات همان است که شیخ ما (شیخ مفید) قائل به آن شده است و آن اینکه روایاتی که در رابطه با رخصت و مجاز بودن مصرف خمس و تصرف در آن وارد شده مخصوص به نکاح زنان می‎باشد، به دلیل علتی که در روایات ائمه: قبلا بیان شد که همان پاک شدن ولادت شیعیان باشد، و ربطی به سایر اموال ندارد؛ و روایاتی که در رابطه با سختگیری در خمس و جدیت در گرفتن آن است اختصاص به خمس در اموال دارد."استبصار ‏60/2، کتاب الزکاة، باب 32، ذیل حدیث 11

به علاوه اینکه خمس و همچنین انفال ملک شخص امام معصوم نیست چنانکه گاهی این طور توهم می‎شود؛ بلکه این دو، ملک منصب امامت یعنی منصب زعامت مسلمین و اداره حوائج عمومی آنان است، و امامت و زعامت در همه زمانها از ضروریات اجتماع مسلمین است و خمس از مهمترین مالیاتها و بودجه تشریع شده برای امامت است؛ و لذا در روایت محکم و متشابه به نقل از امیرالمؤمنین (ع) از آن به وجه الامارة (حق حکومت) تعبیر شده است.

ناوبری کتاب