صفحه ۱۴۵

چنانچه ابن اثیر در نهایه می‎گوید:

"صفی: چیزی است از غنیمت که رئیس لشکر قبل از قسمت نمودن غنیمت آن را گرفته و برای خود اختیار می‎کند، و به آن صفیه هم گفته شده و جمع آن صفایا می‎باشد، و از همان باب است سخن عایشه که گفت: صفیه (رض)یکی از همسران پیامبر(ص) به معنی برجسته و برگزیده.(مقرر) از صفی می‎باشد."نهایه ابن اثیر 40/3

و در مرسله طولانی حماد است: "و چیزهای برجسته غنائم از آن امام است و او حق دارد از این اموال بهترین ها را برگزیند، کنیز نیکو و حیوان بانشاط قوی."فی مرسلة حماد الطویلة : و للامام صفو المال ان یأخذ من هذه الاموال صفوها الجاریة الفارهة و الدابة الفارهة . (وسائل ‏365/6، باب 1 من ابواب الانفال و...، حدیث 4)

و ثانیا: از چیزهایی که پیامبر(ص) نیز به آن امر فرمود خمس رکاز بود که غنیمت هم بر آن صدق می‎کرد - پس ممکن است چند روایت را بر آن حمل نمود - اما خمس ارباح مکاسب اگر در زمان حضرت واجب می‎بود و مطالبه و گرفتن آن متعارف بود البته در سخنها و کتابها منتشر و شایع می‎شد و تا زمان صادقین (ع) مخفی و مهمل نمی ماند؛ پس این یک مشکل قوی است که باید به آن توجه نموده و برای حل آن جستجو کرد. ولکن با همه اینها این اشکال، به اصل حکم خمس در ارباح مکاسب بعد از ثبوت آن به وسیله عموم کتاب و اجماع گروه شیعه و روایات زیاد ضرر نمی زند، چنانکه گذشت.

و شاید این حکم به نحو حکم اقتضائی و غیر فعلی و انشاء محض در زمان پیامبر(ص) ثابت شده، ولکن به سبب فقر نوعی یا وحشت مسلمین از آن به جهت اینکه تازه به اسلام گرویده بودند و موجب حرج می‎شد و یا به جهت این که

ناوبری کتاب