صفحه ۱۳۷

شاید مقید شدن جایزه در این روایت به چیزی که دارای قدر و منزلت باشد، و نیز مقید بودن وارث به آنچه گمان آن برده نشود، شاهد باشد به آنچه ما قبلا گفتیم که: در صدق عنوان غنیمت غیرمنتظره بودن آن شرط است.

3- در صحیحه دیگر علی بن مهزیار است که می‎گوید: ابوعلی بن راشد (وکیل حضرت هادی (ع" به من گفت: به حضرت هادی (ع) عرض کردم: مرا به اقامه حکومت و گرفتن حقتان امر فرمودید و من دستور شما را به دوستانتان گفتم، برخی از آنان به من گفتند: حق آن حضرت چیست ؟ و من نمی دانستم چه جواب آنها را بدهم. حضرت فرمودند: "بر آنان واجب است که خمس اموالشان را بپردازند." عرض کردم در چه چیز باید خمس بپردازند؟ حضرت فرمود: "در متاعها و صنایعشان." عرض کردم: آیا هم بر تاجر و هم سازنده واجب است ؟ حضرت فرمودند: "در صورتی که بعد از مخارجشان این امکان برایشان وجود داشته باشد."فی صحیحة اخری لعلی بن مهزیار، قال: قال لی ابوعلی بن راشد: قلت له: امرتنی بالقیام بأمرک و أخذ حقک، فاعلمت موالیک بذلک، فقال لی بعضهم: و ای شئ حقه ؟ فلم ادر ما اجیبه ؟ فقال: یجب علیهم الخمس. فقلت: ففی ای شئ؟ فقال: فی امتعتهم و صنائعهم (ضیاعهم خ.ل.) قلت: و التاجر علیه و الصانع بیده ؟ فقال: اذا امکنهم بعد مؤونتهم. (وسائل ‏348/6، باب 8 من ابواب مایجب فیه الخمس، حدیث 3)

ابوعلی بن راشد اسمش حسن است، اهل بغداد بوده و مورد اعتماد می‎باشد و از اصحاب امام جواد و هادی (ع) است، و وکیل حضرت هادی بوده است.خمس ارباح مکاسب از زمان حضرت رضا و جواد و هادی - علیهم السلام - مطرح شده و در زمان پیامبر(ص) و علی (ع) جایی نمی یابیم که اسم خمس ارباح مکاسب باشد، و در زمان حضرت باقر(ع) و صادق (ع) اخبار تحلیل صادر شده است و این طبیعی است که حسن بن راشد یا شیعه ها از آن اطلاع نداشته باشند برای اینکه خیلی معمول نبوده، با اینکه عمومات شامل آن می‎شود و فقهاء شیعه هم بر آن اجماع دارند و در تأیید آن روایات خوبی داریم؛ اما در مقام عمل از زمان حضرت رضا و جواد و هادی - علیهم السلام - رسما مطرح گشت و شایع شد. (الف - م، جلسه 316 درس)

ناوبری کتاب