آیت‌الله منتظری

علاوه بر اینکه بین فقهاء در ثبوت خمس در گنج و نیز در صدق غنیمت ذکر شده در آیه شریفه بر آن اختلاف نیست روایات زیادی به ثبوت آن دلالت دارد. که از آن جمله است:

1- صحیحه حلبی از امام صادق (ع) که درباره گنج سؤال نمود که در آن چه مقدار واجب است ؟ حضرت فرمود:"یک پنجم (خمس)..."صحیحة حلبی انه سأل اباعبدالله (ع) عن الکنز کم فیه ؟ فقال: "الخمس". (وسائل ‏345/6، باب 5 من ابواب مایجب فیه الخمس، حدیث 1)

2- صحیحه بزنطی به نقل از امام رضا(ع) که گوید: از مقدار خمسی که در گنج واجب است از حضرت سؤال نمودم، حضرت فرمود: "آنچه که در مثل آن زکات واجب است خمس هم در آن واجب است."صحیحة بزنطی، عن ابی الحسن الرضا(ع) قال: سألته عما یجب فیه الخمس من الکنز، فقال: مایجب الزکاة فی مثله ففیه الخمس. (وسائل ‏345/6، باب 5 من ابواب مایجب فیه الخمس، حدیث 2)

آیا مراد از مثلیت این مثلیث سه احتمال دارد: الف: احتمال اینکه تماثل در مقدار باشد، مثلا طلا و نقره اگر به بیست دینار یا دویست درهم برسد زکات دارد، گنج نیز اگر به آن حد برسد آن وقت خمس دارد. ب: منظور تماثل در جنس باشد، در حقیقت همه گنجها خمس ندارد، آن گنجی که زکات دارد (طلا و نقره) همان خمس دارد، گنج برلیان و یاقوت یا عقیق خمس ندارد. ج: اینکه هر دو را می‎خواهد بگوید، یعنی اگر هم از نظر جنس و هم از نظر مقدار مثل آن چیزی که در آن زکات هست باشد در آن صورت خمس دارد. (الف - م، جلسه 314 درس) مثلیت در جنس است یا مقدار یا هر دو؟ وجوهی محتمل