صفحه ۱۲۵

می باشد، زیرا معدن و گنج هر دو در زمین نهاده شده اند یعنی ثابت می‎باشند."نهایه 258/2

و در کتاب الاموال ابی عبید آمده است:

"مردم در معنای "رکاز" اختلاف کرده اند، اهل عراق گویند: "رکاز" معدن و مال دفن شده است و در هر یک از آنها خمس واجب است، اهل حجاز گویند: "رکاز" مال دفن شده است و تنها همان است که در آن خمس واجب است، گویند: اما معدن "رکاز" نبوده و در آن خمس نیست، فقط در آن زکات است."الاموال 422/

ولی صحیحه زراره که قبلا گذشت از امام باقر(ع) سؤال نمود که چه چیز در معادن است ؟ حضرت فرمود: "هر آنچه که "رکاز" است در آن خمس می‎باشد."صحیحة زرارة عن ابی جعفر(ع) قال: سألته عن المعادن ما فیها؟ فقال: کل ما کان رکازا فقیه الخمس. (وسائل ‏343/6، باب 3 من ابواب مایجب فیه الخمس، حدیث 3)

ظاهر صحیحه این است که از رکاز معدن اراده شده است.

و در سنن بیهقی به نقل از ابی هریره است که می‎گوید: رسول خدا(ص) فرمودند: "رکاز طلائی است که در زمین می‎روید."فی سنن البیهقی بسنده عن ابی هریرة، قال: قال رسول الله (ص):"الرکاز: الذهب الذی ینبت فی الارض." (سنن بیهقی ‏152/4، کتاب الزکاة، باب من قال المعدن رکاز فیه الخمس)

رکاز در این روایت نیز انطباق بر معدن دارد.

ولکن در صحیح بخاری چنین آمده است:

"مالک و ابن ادریس گویند: "رکاز" دفن شده زمان جاهلیت است، در کم و زیاد آن خمس است، و معدن رکاز نیست."

وجه آنچه که بخاری بیان کرده معلوم نیست، مگر اینکه گفته

ناوبری کتاب