آیت‌الله منتظری

[اگر اشکال شود که این احتمال با ثبوت خمس اصطلاحی در حلال مخلوط به حرام و زمینی که ذمی از مسلمان بخرد منافات دارد در جواب می‎گوییم:] ما در خمس حلال مخلوط به حرام و زمینی که ذمی آن را از مسلمان خریده در اینکه اینها جزء خمس مصطلح باشند مناقشه کرده ایم، که به زودی خواهد آمد، و صحیحه هم ناظر به خمس مصطلح است.مصرف مال مجهول المالک صدقه است؛ منتها اگر نمی دانی مال مجهول المالک چقدر در مالت وجود دارد، این را ائمه مصالحه کرده اند به یک پنجم که مصرف آن همان مصرف صدقه باشد؛ خمسی که در حلال مخلوط به حرام است، ما در ذهنمان خیلی قوی است که این صدقه باشد؛ چون خیلی بعید است که بگویند اگر می‎دانی مجهول المالک چقدر در مالت هست صدقه، و اگر نمی دانی آن وقت خمس آن را بده به سیدها، به نظر می‎آید این یک پنجم مصالحه آن مالی است که نمی دانی چقدر است. چنانکه آن زمینی که ذمی خریده که مربوط می‎شود به زمین عشریه یعنی زمینی که زکات دارد را اهل ذمه می‎خریدند و بعد می‎گفتند چون ما اهل ذمه هستیم همان جزیه را می‎دهیم، و اینجا ضرر می‎خورد به زکات؛ لذا برای اینکه زمینهای کشت و زرع را نخرند فرموده باشند اگر اهل ذمه از مسلمان زمین کشت و زرع را خریدند همان زکات دو برابر می‎شود، و این فتوایی بوده که در زمان امام صادق (ع) شایع گردید یعنی به جای زکات دو برابر از درآمد آنها می‎گیرند نه خمس زمین، بلکه خمس درآمد را، و روایات هم در باب خمس همان پنج تا را ذکر کرده: معدن، گنج، غوص، ارباح مکاسب و غنائم جنگ. (الف - م، جلسه 310 درس)

گفته شده: [به عنوان اشکال بر این مطلب که مورد آیه خمس جنگ بدر بوده است.]

"در روایت وارد شده که رسول الله (ص) اموال جنگ بدر را در چند کیلومتری سرزمین بدر در محلی به نام "سیر" نزدیک مدینه بین اهل بدر تقسیم نمود."ام شافعی ‏65/4، تفریق القسم فیما اوجف علیه الخیل و الرکاب؛ و سیره ابن هشام 297/2