صفحه ۵۷

البته ما کلامی در این باب از مرحوم صدوق در هدایه و نیز تصریحی دال بر کراهت در کتاب نهایه نیافتیم.

بله در نهایه آمده است:

"فروشندگی طعام کراهت دارد؛ زیرا از احتکار در امان نیست."نهایه شیخ طوسی 368/

ولی این بیان حکم احتکار نیست.

البته توهم نشود که مورد "قول به حرمت" در زمان نیاز مردم به طعام و در شرایط ضرورت، و مورد "قول به کراهت" در صورت فراوانی متاع و نبودن ضرورت است. بلکه ظاهرا مصب هر دو قول همان صورت نیاز مردم به کالا و شرایطی است که نگهداری طعام از سوی این شخص موجب گرفتاری و دشواری بر مردم می‎گردد. اما در صورت فراوانی کالا و در دشواری قرار نگرفتن مردم از ناحیه نگهداری این شخص، این مورد از موضوع احتکار خارج است. اگرچه قائل شویم که این کار از جهت دیگر ناپسند و مکروه است، چنانچه از ظاهر برخی کلمات اصحاب استفاده می‎شود، عنوان احتکار در چنین شرایطی بر کالای نگهداری شده صادق نیست، و در حقیقت در نظر آنان در مفهوم احتکار کمبود و تنگنا اخذ شده است. و پیش از این دانسته شد که از کلمات اهل لغت نیز همین معنی مستفاد می‎گردد.

در مقنع صدوق آمده است:

"اگر کسی طعامی را بخرد و آن را نفروشد به امید اینکه گران شود اما در شهر از آن نوع طعام وجود داشته باشد، اشکالی ندارد. ولی اگر در شهر [بازار] طعام دیگری غیر از آن وجود نداشته باشد، نگهداری آن جایز نیست و موظف است آن را بفروشد و در صورت نگهداری محتکر است."جوامع الفقهیه 31/

ناوبری کتاب