"روزه روزی است که شما روزه میگیرید و فطر روزی است که شما افطار میکنید و قربان روزی است که شما قربانی میکنید."
(۱)الصوم یوم تصومون و الفطر یوم تفطرون و الاضحی یوم تضحون. (سنن ترمذی 102/2، ابواب صوم، باب 11، حدیث 693) در این چند روایت احتمال میرود شیاع و شهرت ملاک قرار گرفته باشد، ولی از مجموع آن استفاده میشود که مسأله هلال یک مسأله اجتماعی است نه یک مسأله فردی. (الف - م، جلسه 165 درس) ترمذی در این ارتباط مینویسد: "برخی از اهل علم این حدیث را تفسیر کرده و گفته اند: معنی آن این است که تعیین روز اول رمضان و فطر با جماعت و اکثریت مردم است."
این روایات اگر چه اکثر آن از جهت سند ضعیف است ولکن وثوق و اطمینان به صدور برخی به علاوه صحت برخی دیگر، برای اثبات این معنی که امر هلال یک امر فردی نیست بلکه یک امر عمومی و اجتماعی است که سررشته آن به دست حاکم اسلامی میباشد کافی است.
و سیره مستمره نیز گواه بر همین معنی است که حاکم در همه زمانها در روزه و فطر، مرجع مردم بوده و همیشه امیر الحاجی که از سوی حاکم جامعه منصوب میشده دستور وقوف به عرفات و حرکت از آن را صادر میکرده و مردم نیز از او متابعت میکرده اند.
ماوردی پنج تکلیف را برای امیرالحاج یادآور شده و مینویسد:
"یکی از آنها آگاه کردن مردم است به وقت احرام و خروجشان از مشاعر، تا در این موارد از وی پیروی نموده و به او اقتدا کنند. ابویعلی نیز نظیر همین مطلب را آورده است."
(۲)احکام السلطانیه 110/، باب ولایة الحج؛ و احکام السلطانیه از ابی یعلی 112/، فصل ولایة الحج. و ائمه معصومین ما - علیهم السلام - و اصحاب آنان در مدت زمان بیش از
(۱) الصوم یوم تصومون و الفطر یوم تفطرون و الاضحی یوم تضحون. (سنن ترمذی 102/2، ابواب صوم، باب 11، حدیث 693) در این چند روایت احتمال میرود شیاع و شهرت ملاک قرار گرفته باشد، ولی از مجموع آن استفاده میشود که مسأله هلال یک مسأله اجتماعی است نه یک مسأله فردی. (الف - م، جلسه 165 درس)
(۲) احکام السلطانیه 110/، باب ولایة الحج؛ و احکام السلطانیه از ابی یعلی 112/، فصل ولایة الحج.