صفحه ۳۸۳

34- باز در همان کتاب در وصیت آن حضرت به عبدالله بن عباس هنگامی که او را به خلافت بصره می‎فرستد آمده است:

"در برخورد و جلسه و حکم خویش به همه مردم توجه کن. و از غضب بپرهیز؛ زیرا غضب نشان شومی از شیطان است.سع الناس بوجهک و مجلسک و حکمک . و ایاک و الغضب، فانه طیرة من الشیطان. (نهج البلاغه، فیض 1080، لح 465/، نامه 76)

در شرح نهج البلاغه عبده در توضیح این روایت آمده است: "طیره [در متن عربی روایت ] به معنی فال شوم است. و با شعله ور شدن غضب در وجود انسان، شیطان تفأل می‎زند که از این راه می‎تواند به اهداف پلید خویش توسط این شخص برسد."

35- باز در همان کتاب آمده است:

"اما بعد، همانا وظیفه والی این است که به خاطر فضلی که بدان دست یافته و مقام و قدرتی که بدان رسیده رفتار او با رعیت تغییر نکند، و نعمتی که خداوند نصیب او فرموده باید باعث نزدیکی او با بندگان خدا و مهرتانی بیشتر با برادرانش شود. آگاه باشید که وظیفه من در برابر شما این است که جز در مسائل مربوط به جنگ چیزی را از شما پنهان نکنم، و جز در احکام شرعی که خداوند معین فرموده چیزی را بدون شما تصمیم گیری نکنم، و حق شما را از وقت و زمان خودش به تأخیر نیفکنم، و تا رسیدن به حق و انجام تکلیف از پای ننشینم، و اینکه همه شما در حق نزد من مساوی باشید، پس هنگامی که من این وظایف را انجام دادم همانا نعمت الهی بر شما نازل گردیده و اطاعت از من لازم است و نباید از دعوت من شانه تهی کنید و از صلاح و اصلاح کوتاهی ورزید و باید برای دستیابی به حق در سختی ها و مشکلات فرو روید."أما بعد، فان حقا علی الوالی أن لا یغیره علی رعیته فضل ناله، و لا طول خص به و أن یزیده ما قسم الله له من نعمه دنوا من عباده و عطفا علی اخوانه. ألا و ان لکم عندی أن لا أحتجز دونکم سرا الا فی حرب، و لا أطوی دونکم أمرا الا فی حکم، و لا أؤخر لکم حقا عن محله، و لا أقف به دون مقطعه، و ان تکونوا عندی فی الحق سواء، فاذا فعلت ذلک وجبت لله علیکم النعمة و لی علیکم الطاعة، و أن لا تنکصوا عن دعوة، و لا تفرطوا فی صلاح، و أن تخوضوا الغمرات الی الحق. الحدیث. (نهج البلاغه، فیض 982/، لح 424/، نامه 50) از این کلام امام (ع) استفاده می‎شود که حاکم اسلامی باید: 1- مردم را دوست داشته باشد. 2- جز در مسائل مربوط به اسرار جنگ که محرمانه است و ممکن است دشمن مطلع گردد و نیز احکام الهی معین جامعه را در جریان مسائل بگذارد و بدون مصلحت سنجی و نظرخواهی از آنان و یا نمایندگان واقعیشان تصمیم گیری نکند. 3- خستگی ناپذیر باشد و تا رسیدن به حق و انجام وظیفه از پای ننشیند. 4- همه مردم از نظر حقوق اجتماعی نزد او مساوی باشند، بین افراد و اقشار مختلف تبعیضی قائل نشود. و درست پس از انجام این تعهدات است که از مردم باید انتظار داشته باشد که نسبت به بیعت خود وفادار بمانند و برای حفظ حکومت و پایداری حق به آب و آتش زده و در گرداب مشکلات فرو روند. (مقرر)

ناوبری کتاب