آیت‌الله منتظری

در این بخش برخی از آیات و روایاتی که در سیره و اخلاق حاکم اسلام و چگونگی معاشرت وی با مسلمانان و غیرمسلمانان و نیز نوع زندگی وی را در مسائلی نظیر خوراک و لباس وارد شده است یادآور می‎شویم در متن عربی کتاب، این بخش تحت عنوان "برخی از آیات و روایات وارده درسیره و اخلاق رهبر و حاکم اسلامی در معاشرت با مسلمانان و غیرمسلمانان و چگونگی خوراک و لباس وی..." آمده است، که در اینجا ما هم به خاطر اختصار و هم بدین جهت که دارا بودن این ویژگی ها و رعایت این اخلاق برای سایر کارگزاران حکومتی اسلام و رده های مختلف نظام متناسب با اهمیت مسئولیت آنان ضروری است، و استاد بزرگوار نیز ضمن بحث موضوع را اجمالا به همه مدیریتهای مختلف نظام گسترش داده اند، این بخش را زیر عنوان فوق یعنی "اخلاق کارگزاران" آورده ایم. (مقرر) که مجموعه آن در سه فصل تقدیم می‎گردد:این بخش چون به طور عمده آیات و روایات است امکان این بود که آدرس آنها را به آقایان بدهم خودشان بروند مطالعه کنند، ولی چون بحث ما "فقه الدولة الاسلامیة - پژوهشهائی در فقه حکومتی اسلام" است و اخلاق و سیره و چگونگی زندگی حاکم اسلام و سایر کارگزاران نظام اسلامی یکی از مباحث مهم و اساسی موضوع مورد بحث ماست و احیانا در برخی از آیات و روایات نکاتی هست که باید به آن توجه نمود، به همین جهت به بحث و بررسی آن پرداختیم، علاوه بر اینکه در آیات و روایات معنویت و نورانیتی هست که انسان را می‎سازد - البته از ما که گذشته است، ما هر چه باید بشویم شده ایم - ولی آقایان که الحمدلله جوان هستند و ابتدای کارشان است به این مسائل باید توجه کنند وسیره پیامبراکرم (ص) و ائمه - علیهم السلام - را مورد بررسی قرار دهند، بالاخره در این کشور انقلاب شده است و الان بسیاری از آقایان در مناصب مختلف هستند و یا ان شاءالله بعدا در این مسئولیتها قرار می‎گیرند و اسلام بسط و گسترش پیدا می‎کند، بنابراین باید با شیوه و اخلاق حکومتی اسلام آشنا شد. مسأله حکومت اسلامی چیز کوچکی نیست، اداره حکومت اسلامی ضرورت دارد. ولایت و حکومت در رأس مسائل اجتماعی ما قرار دارد، اگر بناست حکومت اسلامی باشد باید به همه مسائل اسلام من البدو الی الختم - از ابتدا تا انتها - آشنا باشیم و برای اجرای آن کوشش کنیم؛ این مسائل فقط برای امام مسلمین نیست که در رأس است بلکه همه رده های مختلف نظام و مسئولین باید با این مسائل آشنا باشند و باید این مسائل در حوزه ها مورد بررسی فقهی قرار بگیرد، حالا چون این مسائل مثلا در کتاب جواهر نیامده دلیل بر این نیست که فقه نیست، چون حکومت در دست فقهای شیعه نبوده این مسائل کمتر مورد بحث واقع شده است. علی ای حال اینها مسائلی است که توجه به آن ضرورت دارد، هم جنبه سازندگی برای ما دارد و هم برای اداره نظام مفید و بلکه لازم است. (الف - م، جلسه 291 درس)