صفحه ۳۲۶

بن حنظله یادآور شدیم ر.ک . مبانی فقهی حکومت اسلامی جلد ‏156/1- 165، و نیز جلد 225/2 و خلاصه آن بدین صورت است که امر به اطاعت خداوند (اطیعواالله) ناظر است بر احکام خداوند که در کتاب و سنت بیان شده است و امر به آنها یک امر ارشادی است. و امر به اطاعت پیامبر و اولی الامر ناظر است به اطاعت از آنان در فرمانهای مولوی که به عنوان فرمانروا و سیاستگذار از سوی آنان صادر می‎شود. و این امر یک امر مولوی است نه ارشادی، و به همین جهت لفظ "اطیعوا" تکرار گردیده است.

و مقصود از - امر - "فرمان" در آیه نیز همان ولایت و حکومت است. و بدین عنوان نامیده شده از آن روی که قوام آن از سوئی به فرمان است و از سوی دیگر به اطاعت و فرمانبری، و به همین عنوان حکم و حکومت هم نامیده می‎شود. پس مراد به اولی الامر فرمانروایانی هستند که در اداره امور و سیاستگذاری جامعه و حل و فصل اختلافات حق امر و نهی دارند.

از سوی دیگر امامت عظمی و رهبری عمومی جامعه اگر چه نزد ما شیعه امامیه در زمان حضور ائمه معصومین - علیهم السلام - حق مسلم آنان است و در صورت حضور آنان امامت دیگران غیرشرعی است، ولی پیش از این به تفصیل یادآور شدیم که در زمان غیبت نیز حکومت تعطیل نشده و تعطیل آن برابر با تعطیل اسلام است.

و حاکم به حق مطلقامراد از مطلق چنانچه از سایر فرمایشات استاد استفاده می‎گردد در چارچوب قانون اساسی و موازین اسلام است، یعنی در چارچوب وظایفی که قانون برای او مشخص کرده حاکمیت مطلق دارد. (مقرر) در محدوده حکومت و گستره ولایت خود حق امر و نهی دارد و اطاعت از وی نیز واجب است؛ زیرا امکان ندارد که شرعا چه با نصب و

ناوبری کتاب