صفحه ۲۷۷

داستان حاطب را علی بن ابراهیم در تفسیر خویش به هنگام تفسیر سوره ممتحنه تفسیر علی بن ابراهیم 361/2 و طبرسی در مجمع البیان مجمع البیان ‏269/5_270 (جزء 9). و بخاری در کتاب الجهادصحیح بخاری ‏170/2، کتاب الجهاد و السیر، باب الجاسوس. آورده اند.

البته در نقلهای مختلف اختلافات جزئی وجود دارد که می‎توان به آنها مراجعه نمود.

روشن است که در اینجا پیامبرخدا(ص) عمر را از این نظریه که جزای عمل منافق جاسوس کشتن است "ردع" نفرموده بلکه بسا آن را "تقریر" نیز فرموده ولی آن حضرت سابقه حاطب را در اسلام که در جنگ بدر شرکت داشته مجوز عفو وی قرار داده و این منافاتی با این معنی ندارد که بالطبع جزای چنین عملی قتل است، چنانچه از روایات آینده نیز استفاده می‎گردد.

پس آنچه در کتاب جهاد مبسوطمبسوط 15/2 آمده که "جاسوس مسلمان را نمی توان کشت" و به عمل پیامبراکرم (ص) در مورد حاطب استناد فرموده، مطلبی است که آن را می‎توان مورد مناقشه قرار داد.می‎توان گفت: تعیین حکم و اندازه و چگونگی مجازات جاسوس دشمن در شرایط مختلف و نسبت به افراد مختلف در اختیار والی است، از عمل پیامبراکرم (ص) نیز همین معنی استفاده می‎شود.

2- در مغازی واقدی در غزوه مریسیع (بنی المصطلق) به طور خلاصه این گونه آمده است:

"چون پیامبرخدا(ص) در "بقعاء" فرود آمد، به جاسوسی از مشرکان برخورد نمودند، به وی گفتند: چه خبر؟ مردم کجا هستند؟ گفت: از آنان خبر ندارم.

ناوبری کتاب