صفحه ۲۵۷

قرارداد متارکه جنگ داشته اید" و نیز فرمایش خداوند سبحان: "و ان جنحوا السلم فاجنح لها - اگر برای صلح پرگشودند تو نیز برای آن پربگشا" و بر اساس آنچه از مروان و مسور بن مخرمه روایت شده که پیامبر(ص) در حدیبیه با سهل بن عمر [نماینده مشرکین ] برای ده سال پیمان متارکه امضا فرمود. و نیز بدین دلیل که در برخی موارد مسلمانان دچار ضعف هستند با کفار قرارداد متارکه جنگ به امضا می‎رسد تا زمانی که مسلمانان توان و نیروی لازم را کسب کنند..."مغنی ‏517/10

8- در تذکره آمده است:

"در صحت پیمان ذمه چهار امر شرط است:

اول: اینکه این امر را پیشوای مسلمانان یا نماینده او انجام دهد؛ زیرا آن از امور مهمه است...

دوم: اینکه مسلمانان بدان نیاز داشته باشند و یا مصلحتی در کار باشد، بدین گونه که مسلمانان از مقاومت ناتوانند و پیشوا منتظر می‎ماند تا آنان توانمند شوند یا انتظار می‎رود در این فاصله مشرکین به اسلام بگروند یا اینکه از آنان جزیه گرفته می‎شود و آنان ملتزم به رعایت احکام اسلام در این زمینه می‎شوند. ولی اگر این کار مصلحتی برای مسلمانان دربرنداشته باشد، بدین صورت که مسلمانان قوی و مشرکان در ضعف باشند و بیم این رود که در این مدت اگر جنگ تسریع نشود آنان هر چه بیشتر نیروهای انسانی و توان نظامی خود را تقویت کنند، در این صورت امضاء قرارداد متارکه جنگ با آنان جایز نیست...

سوم: اینکه شرط فاسدی در قرارداد گنجانده شود، و این درباره هر گونه عقدی صادق است؛ پس اگر امام بر شرط فاسدی قرارداد بست، مثل اینکه شرط کرد که زنان برگردند یا مهریه های خود را بازگردانند یا اسلحه ای که از

ناوبری کتاب