8- در فتوح البلدان بلاذری از آن حضرت (ص) آمده است:
"کسی که به معاهدی ستم روا دارد و چیزی را از اوبخواهد که توان انجام آن را ندارد، من طرف حساب و مدعی او خواهم بود."من ظلم معاهدا و کلفه فوق طاقته فانا حجیجه. (فتوح البلدان 167/)
9- در نامه امیرالمؤمنین (ع) به مالک اشتر نخعی آمده است:
"دلت را از رحمت به رعیت و محبت و لطف به آنان سرشار گردان، و همانند حیوان درنده ای علیه آنان نباش که خوردن آنان را غنیمت شماری ! زیرا آنان دو دسته اند: یا برادر تو هستند در دین و یا همانند تو هستند در خلقت."و اشعر قلبک الرحمة للرعیة و المحبة لهم و اللطف بهم، و لا تکونن علیهم سبعا ضاریا تغتنم اکلهم، فانهم صنفان: اما اخ لک فی الدین او نظیر لک فی الخلق. (نهج البلاغه، فیض 993/، لح 427/، نامه 53)
پس بر حاکم مسلمانان واجب است که نسبت به رعیت و افرادی که در محدوده حکومت او هستند با لطف و محبت و مهربانی رفتار کند اگر چه مسلمان هم نباشند، و بر مسلمانان واجب است که با اخلاق و رفتار اسلامی -انسانی خود هر انسانی را مجذوب خود کنند اگر چه کافر باشد.
10- در روایت آمده است که:
"پیرمرد بسیار مسن از کارافتاده ای که گدائی میکرد بر امیرالمؤمنین (ع) گذر کرد، حضرت فرمود: این کیست ؟ گفتند: ای امیرالمؤمنین، این یک مرد نصرانی است. امیرالمؤمنین (ع) فرمود: تا توان داشت از وی کار کشیدید و اکنون که ناتوان شده رهایش کرده اید؟ از بیت المال خرجی او را بدهید."استعملتموه حتی اذا کبر و عجز منعتموه ؟ انفقوا علیه من بیت المال. (وسائل 49/11. ابواب جهاد عدو، باب 19، حدیث 1) برای حق بازنشستگی به این روایت میتوان استناد نمود؛ اگر کسی عمر خود را در کارخانه، کارگاه و... گذرانده در آخر عمر نمی شود او را به امان خدا رها کرد. (الف - م، جلسه 168 درس)
.jpg)
