آیت‌الله منتظری

[دلایل قائلین به عدم حجیت حکم حاکم ]

کسانی که بر عدم حجیت حکم حاکم قائل شده اند، چنانچه در "مستند"مستندالشیعه 132/2 آمده به دلایل زیر استدلال نموده اند:

1 - به اصل [ اصل عدم حجیت حکم حاکم ].

2 - به اخبار و روایات بسیار زیادی که روزه گرفتن و افطار را بر رؤیت هلال و شهادت دو شاهد یا گذشت سی روز معلق نموده است [نظیر: صم للرؤیة و افطر للرؤیة ] که این گونه روایات ظهور در حصر دارد.

3 - و نیز به روایاتی که از پیروی شک و ظن در امر هلال نهی فرموده است، و روشن است که حکم حاکم چیزی فراتر از ظن نیست.

اما دلایل فوق به شکل زیر قابل مناقشه است:

[ اولا ]: "اصل" در مقابل دلیل [ روایات ] بر فرض ثبوت آن نمی تواند مقاومت کند.

[ثانیا]: اینکه اخبار، ظهور در حصر داشته باشد درست نیست و مفهوم آن از قبیل مفهوم لقب فقها در علم اصول می‎فرمایند مفهوم لقب حجت نیست؛ یعنی اگر ما گفتیم عیسی رسول الله است، معنی آن این نیست که حضرت محمد(ص) رسول الله نیست. (الف - م، 163 درس) است. و آن انحصاری که در گفتار امام صادق (ع) ظهور دارد که می‎فرماید: "علی (ع) می‎فرمود: در هلال چیزی جز شهادت دو مرد عادل را نمی پذیرم"ان علیا کان یقول: لا اجیز فی الهلال الاشهادة رجلین عدلین. (وسائل ‏207/7، ابواب احکام شهر رمضان، باب 11، حدیث 1) حصر اضافی و نسبی است برای بیان اینکه شهادت زنان و شهادت یک مرد به تنهایی پذیرفته نیست. [ نه اینکه حصر حقیقی باشد و بخواهد بفرماید تنها راه ثبوت هلال، شهادت دو مرد عادل است.] چنانچه روشن است.