بلی آنچه از فحوای کلمات آنان در باب "ما یثبت به الهلال" به دست میآید این است که حجیت آن گویا مفروغ عنه قلمداد شده است؛ زیرا این مسأله را یادآور شده اند که: بینه و یا یک شاهد عادل - در صورتی که اعتبار آن را پذیرفته باشند - آیا شهادت هر یک از آنها برای همه افراد حجیت دارد یا اینکه اعتبار آن بر حکم حاکم متوقف است ؟ در این مورد اصحاب ما و اکثر علمای سنت بینه را برای همه افراد حجت دانسته اند و گفته اند: برای کسی که رؤیت هلال با بینه برای وی ثابت گردیده حکم حاکم ضرورتی ندارد. و تنها از شافعی [چنانچه گذشت ] نقل شده که در این مورد نیز حکم حاکم را لازم میداند.
ولیکن در این مورد مناسب بود بزرگان اصل مسأله را نیز یادآور میشدند ولی گویا علت ترک بحث در این زمینه بدین جهت بوده که آنان حکم حاکم را در عرض سایر امارات نمی دانسته اند بلکه آن را در طول آنها و مبتنی بر یکی از آنها میدانسته اند، یا اینکه محل بحث در اختیارات حاکم و حجیت حکم وی و موارد نفوذ آن را در کتاب اماره یا کتاب قضا میدانسته اند، به همین جهت در کتاب صوم 3(روزه) بحثی از آن به میان نیاورده اند.
ولی من گمان نمی کنم این دو عذر توجیهی برای عنوان نکردن این مسأله در باب صوم کتابهای فقهی باشد.
در هر صورت آیا حکم حاکم در مورد هلال نافذ است یا نه ؟ در این ارتباط نظرات متفاوتی را ابراز فرموده اند که سومین آن این است که تفصیل قائل شویم بین آنجا که حاکم در حکم خود به بینه استناد نماید و آنجا که مبنای حکم وی رؤیت و علم شخصی خود باشد، که پیش از این به نقل از مدارک یادآور شدیم.
.jpg)
