آیت‌الله منتظری

و در پاورقی آورده است:

از ظاهر قسمت اول کلام ایشان در ابتدا به نظر می‎رسد که شافعیه با اصل حکم یعنی حجیت حکم حاکم مخالف هستند و ثبوت ماه را با حکم حاکم ثابت نمی دانند، ولی با ملاحظه پاورقی مشخص می‎شود که این استثناء به قسمت اول کلام ایشان مربوط است، یعنی به عدم اشتراط حکم حاکم در شهادت و مانند آن از امارات. بر این اساس حجیت حکم حاکم نزد آنان متفق علیه است. [چه نزد شافعیه و چه نزد سایر مذاهب سنت.]

این نمونه ای از کلمات متأخرین فقها در این زمینه بود ولکن پس از مراجعه به پاره ای از کتب فقهی شیعه و سنت در باب "روزه" مشاهده می‎کنیم که مسأله حجیت حکم حاکم و وجوب عمل به حکم حاکم در مورد هلال به طور کلی در کتابهای آنان عنوان نشده است، با اینکه مسأله در باب روزه و عید فطر و حج در همه اعصار همواره مورد ابتلاء و نیاز بوده ولی در عرض سایر امارات هم مطرح نشده و مورد بحث قرار نگرفته است.تا آنجا که من بررسی کردم این مسأله در مبسوط شیخ، تذکره علامه، قواعد علامه، شرایع، منتهی، ریاض و کتابهائی از این قبیل نیامده است؛ شاید علت آن این باشد که این بزرگان بحث در این زمینه را مربوط به کتاب الولایه و کتاب القضاء می‎دانسته اند، چنانچه ما هم در مباحث مربوط به حکومت اسلامی این مسأله را یادآور شده ایم. (الف - م، جلسه 162 درس) لازم به یادآوری است که استاد بزرگوار این بحث و مبحث احتکار و قیمت گذاری و نیز مبحث سیاست خارجی حکومت اسلامی را پیش از مباحث امر به معروف و نهی از منکر و حسبه و تعزیرات و امور زندانها و اطلاعات که در جلد سوم و چهارم فارسی آمده تدریس فرموده اند. به همین جهت شماره نوارهای جلسات درس با زنجیره شمار نوارهای پیشین متفاوت است. (مقرر)