آیت‌الله منتظری

از این حدیث شریف و سایر روایات مختلف و نزدیک به هم استفاده می‎شود که یکی از تکالیف و وظایف مهم که به عهده حاکم اسلامی است این است که علاوه بر احقاق حقوق ناتوانان از زورمندان، اموال غصب شده متعلق به جامعه را به بیت المال مسلمانان بازگرداند، که از این عمل به "مصادره" تعبیر می‎شود. و مرور زمان و دست به دست شدن و پراکنده شدن آن در مکانها و شهرهای مختلف، موجب بطلان حق و عدم رجوع آن نمی گردد مگر اینکه در مورد ویژه ای امام جامعه تشخیص دهد که این اموال در دست کسی قرار گرفته که از موارد مصرف شرعی آن اموال است و به حساب او می‎گذارد و بازنمی گرداند. و در بیشتر موارد مشاهده می‎شود که مردم در این مسأله دچار افراط و تفریط می‎گردند. برخی می‎پندارند که آنچه گذشته گذشته است و نباید متعرض کسانی که بیت المال را حیف و میل کرده اند شد، و برخی می‎پندارند که فرد غاصب باید به شدیدترین وجه مورد مجازات قرار گیرد و همه اموال حتی اموال شخصی او مصادره گردد، و این هر دو نظر، نادرست است. اموال بیت المال به هر صورت باید به بیت المال بازگردانده شود و تصرف در اموال شخصی او که از راه حلال به دست آمده بدون اجازه وی جایز نیست. و این مطلبی است شایان توجه.

33- محتمل است از همین قبیل باشد حکم امیرالمؤمنین (ع) در ارتباط با