صفحه ۱۸

در این مسأله دیدگاههای مختلفی است که یادآور می‎شویم.استاد در این مبحث مانند سایر مباحث کتاب به تناسب موضوع بحث که مسائل مربوط به حکومت اسلامی است موضوع بحث هلال را تنها از آن جهت که به حاکم اسلامی مربوط می‎گردد مطرح فرموده اند و سایر مباحث مربوط به هلال به طور ضمنی مطرح شده است. البته پژوهش گسترده در این زمینه می‎تواند خود موضوع کتابی مستقل در این موضوع باشد، چنانچه بزرگانی تدوین کتابهائی نظیر"رؤیة الهلال" و "المغرب و الهلال" و... را به این موضوع اختصاص داده اند. (مقرر)

[دیدگاههای مختلف فقها درباره ثبوت هلال ]

در کتاب حدائق به اختصار این گونه آمده است:

"برخی از اصحاب از آن جمله علامه و دیگران فرموده اند که: درثبوت هلال برای روزه [در اول رمضان ] و افطار [اول ماه شوال ] در صورت شهادت دو نفر، دیگر حکم حاکم ضرورتی ندارد؛ بلکه اگر دو نفر عادل هلال را مشاهده نمایند و نزد حاکم هم شهادت ندهند، بر هر کس که شهادت آنان را بشنود و آنان را به عدالت قبول داشته باشد واجب است که آن روز را روزه بگیرد و یا افطار نماید...

و ظاهرا در این نظریه هیچ گونه شک و اشکالی وجود ندارد. اما اشکال در این است که اگر برای حاکم شرعی هلال ثابت گردید و به اول ماه بودن حکم کرد، آیا بر مردم واجب است که از حکم او اطاعت کنند یا اینکه خود باید از دو نفر شاهد عادل رؤیت هلال را بشنوند؟

ظاهر نظریه اصحاب [فقهای امامیه ] نظر اول است و بلکه برخی - چنانچه بعدا خواهیم گفت - صرف ثبوت هلال برای خود حاکم شرعی به وسیله رؤیت خودش را کافی دانسته اند.

و از سخنان برخی از فضلای نزدیک به زمان حاضر استفاده می‎گردد که در

ناوبری کتاب