آیت‌الله منتظری

و روایات دیگر این باب که برخی از آنها را ابویوسف در کتاب الخراج آورده است که می‎توان مراجعه نمود.ر.ک . کتاب الخراج از ابویوسف 49/

15- تعیین نرخ در چه زمانی جایز است ؟

قیمت طبیعی کالا دائرمدار جریان طبیعی و شرایط عادی از قبیل: زیادی و کمی کالا، افزونی تقاضا و کاهش آن، هزینه های تولید و توزیع، اجرت حمل و نقل و نگهداری، و بالاخره ویژگی ها و مخارج طبیعی کالا می‎باشد.

به عبارت دیگر نرخ متعارف، معلول عرضه و تقاضا و شرایط زمانی و مکانی و اجتماعی است که زمام این گونه امور همواره به دست خداوند متعال و تحت اراده و مشیت او که حاکم بر نظام هستی و گرداننده جهان است می‎باشد.

و ظاهرا فرمایش پیامبراکرم (ص) که می‎فرماید: "نرخها به دست خداوند است هر زمان خواهد آن را بالا می‎برد و هر زمان خواهد پائین می‎آورد."وسائل ‏317/12، ابواب آداب تجارت، باب 30، حدیث 1 و آنچه از ائمه معصومین - علیهم السلام - در این ارتباط رسیده ناظر به همین نرخ طبیعی عادی متعارف کالاست نه آن نرخهایی که از روی اجحاف و ظلم بر اساس انحصار تجاری و اقتصادی در جامعه ایجاد می‎شود.

و گویا مردم در آن زمان از پیامبراکرم (ص) می‎خواسته اند که ایشان در این امر طبیعی دخالت کند و برخلاف متعارف قیمتها را پائین بیاورند، که آن حضرت از این برخورد آنان ناراحت شده و قیمت طبیعی کالاها را به جریان عادی عرضه و تقاضا و قوانین طبیعی ویژه ای که بر آن حکمفرماست واگذار می‎فرمایند.

اما در صورتی که به وسیله افراد سودجو انحصار اقتصادی در جامعه به وجود بیاید [و با اینکه کالا به اندازه کافی وجود دارد آن را از دسترس مردم دور نگهدارند]