آیت‌الله منتظری

این بود دیدگاههای فقهای سنت و اجمالی از آرای آنان.

7- آیا احتکار منحصر در اشیاء بخصوص است ؟

تاکنون روشن گردید که ظاهر کلمات اصحاب ما (فقهای امامیه) این بود که احتکار حرام، در قوت و آذوقه انسان یا اجناس ویژه ای که در روایات آمده منحصر است. و روایات نیز در نگاه اولیه پس از جمع و حمل برخی از آنها بر برخی دیگر همین مضمون را اقتضا داشتند. و همین نظریه نیز به شافعی و احمد حنبل منسوب بود؛ ولی نزد حنفیه و مالکیه موضوع احتکار گسترده تر از این محدوده بود و همه چیزهایی که انسان در زندگی و معیشت خود به آن نیازمند است را دربرمی گرفت.

حال باید دید حق در مسأله چیست، و نظریه درست تر کدام است.

به نظر ما حرمت و یا کراهت احتکار یک امر تعبدی بدون ملاک [که از سوی شارع ملاک آن برای ما بیان نشده باشد] یا با ملاک غیبی که نوع انسانها از آن سر در نیاورند نیست. بلکه ملاک آن چنانچه از روایات باب هم استفاده می‎گردد همان نیاز مردم به کالایی و قرار گرفتن آنان در تنگنا و زیان به خاطر فقدان آن است.

از باب نمونه در صحیحه حلبی آمده است:

از این صحیحه علت و ملاک حکم مشخص می‎گردد، و روشن می‎شود که نظر شارع حکیم در تشریع این حکم این است که مردم در آسایش باشند، و بدون غذا که