"امیرالمؤمنین (ع) زندانی ساخت و آن را "نافع" - سودمند - نامید، سپس آن را ویران نمود و زندان دیگری ساخت و نام آن را "مخیس" گذاشت. آن حضرت درباره آن چنین میفرمود: ألم ترانی کیسا مکیسا بنیت بعد نافع مخیسا.در مسند زید "ألم ترانی..." ضبط شده است، ولکن به نظر میرسد که اشتباه باشد، صورت درست آن یا "ألا ترانی..." و یا "أما ترانی" باید باشد. (از افاضات معظم له در جلسه 238 درس فقه) از نشانه های کیاست و تدبیر من این است که زندان نافع و بعد از آن زندان مخیس را ساختم."مسند زید 266/، کتاب الشهادات، باب القضاء.
درباره واژه مخیس، در قاموس اللغة چنین آمده است:
"خیسه تخییسا" یعنی او را خوار گردانید. مخیس مانند معظم (با فتحه ظاء) و محدث (با کسره دال) یعنی زندان. و نیز نام زندانی بوده که علی (ع) آن را بنا نمود. او نخست آن را از نی ساخته و نافع نامگذاری کرده بود، دزدها آن را سوراخ کرده [و دررفتند؛ لذا به جای آن مخیس را ساخت ] و چنین فرمود: أما ترانی کیسا مکیسا بنیت بعد نافع مخیسا بابا حصینا و أمینا کیسا.القاموس 349/
معنی دو بیت اول را جلوتر گفتیم، معنی بیت سوم نیز چنین است:...دارای دروازه استوار و امینی باتدبیر.
2- در کتاب "احکام السجون" به نقل از کتاب "الوسائل الی مسامرة الاوائل" درباره نخستین بانی زندان در اسلام چنین گفته است:
"نخستین کسی که در اسلام زندان ساخت علی بن ابی طالب (ع) بود. خلفای پیش از او زندانیان را در چاهها[یعنی سردابها و زیرزمینها] زندانی میکردند. گزارش شده است که یک دزدی که از زندان آن حضرت فرار کرده بود این شعر را میخواند: و لو أنی بقیت به الیهم ____ لجرونی الی شیخ بطین یعنی: اگر من در زندان میماندم، البته مرا پیش آن پیرمرد شکم بر آمده میبردند."احکام السجون 45/
.jpg)
