آیت‌الله منتظری

فصل چهارم: پیرامون ضرورت کسب اخبار و اطلاعات درباره نیازمندی ها

باید دانست که در نزد ما شیعه امامیه تأسیس حکومت و ایجاد دولت به منظور کسب قدرت و تسلط یافتن بر بندگان خدا و برقرار ساختن مدیریت استبدادی در شؤون زندگی مردم نیست، و حاکم جامعه اسلامی نمی تواند در جامعه به گونه دلخواهی عمل کند. بلکه منظور از تأسیس حکومت در اسلام این است که امور امت بر پایه موازین تسلط و عدل پایه ریزی شده و کارها بر وفق ملاکهای شریعت مقدس و رعایت مصالح عموم مردم اداره شود، و نیازهای آنان برآورده شود؛ چرا که ضامن پایداری دولت و پشتوانه دفاعی و اجرائی او جز ملت چیز دیگری نیست. بنابراین چاره ای جز این نیست که از طریق عوامل و واسطه های انتخابی و یا انتصابی رابطه کامل و تامی میان دولت و ملت برقرار شود تا بتواند توقعات متقابل دولت و ملت و نیازمندیهای آنان را به یکدیگر منتقل کند.

در سده های نخستین اسلامی این واسطه ها و رابطها را اصطلاحا "نقبا" و "عرفا" می‎نامیدند [که جمع نقیب و عریف هستند. همچنین در داخل حکومتهای اسلامی سازمان خاصی به نام دیوان برید مسؤول گردآوری اخبار و اطلاعات از نقاط مختلف کشور برای زمامدار مسلمین بود که بسیار اهمیت داشت.] هرچند در برخی از روایات اخباری در نکوهش سمت "عرافت" و عریفان نقل شده است، لکن باید توجه کنیم که اینها مطلق نیستند، اینها همانند اخباری هستند که در نکوهش امارت